‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi y. Masharipov sport psixologiyasi

tomoshabinlarning  xulq-atvoriga;  3)  sportchining  musobaqa  oldidan 
bajargan jismoniy mashqlari sifatiga; 4) о ‘z kuchiga ishonch hosil qilishiga; 
5)  sportchining alohida о ‘ziga xos xususiyatlari kabilarga ham  bog'liqdir. 
Bu  sabablar  sportchining  startga  tayyorgarligiga  ta ’sir  qiladi.
Ba’zi  bir  sportchilarda  m usobaqaga  qatnashgandan  keyin  vegetativ 
k o'rsatkich lard an  m uskul  tonuslarining sezilarli  darajada  o ‘sishi  h am d a 
kechki  uyquning o'zgarishi  kuzatiladi.  Ruhiy  notinchlik tez pasaym aydi, 
vahim aga  tez-tez tushaveradigan sportchilarda sport  musobaqasi davrini 
o 'tk a z is h   h o la ti  ju d a   o g ‘ir  k e c h a d i,  ta s h v is h la n is h   s p o r tc h in i 
muvaffaqiyatsizlikka  olib  keladi.  Sportchining  m usobaqadan  keyingi 
holati  ruhiy tushkunlik,  ezilganlik, o ‘z kuchiga  ishonmaslik xususiyatlari 
bilan  xarakterlanadi.  Bunday  sifatlarga  ega  boMgan  sp o rtch ilam in g  
m usobaqa  jarayon id a  tavakkaliga  harakat  qilishlari  natijasida  sport 
qo n u n -q oid alarin i  te z -te z   buzish  hollari  takrorlanib  turadi.  Bularning 
ham m asi  sportchining sportga boMgan  qiziqishini,  sport  m ashg‘ulotiga 
qatnashishini,  o ‘ziga  nisbatan  talabchanligini  pasaytiradi,  o ‘z  shaxsiy 
sifatlariga  baho  berishi  o ‘zgaradi.
S p o rtc h ila m in g   m u so b aqad an   oldingi  ruhiy  h o la tin i,  u larn in g  
m usobaqaga  tayyorgarlik  darajasini  aniqlash  m aqsadida  tarq atilg an  
s o ‘rovnom a  (anketa)  savollariga  sportchilam ing  bergan  javob larid an 
quy id ag ilar  m u rab b iy larn in g   a lo h id a  e 'tib o rid a   boMishi  m aqsadga 
muvofiq:  «BoMajak sport  m usobaqalari  m eni  doim o  vahim aga soladi?», 
«M en  m urabbiyning  bergan  tan b eh id an   tez  ta ’sirlanam an,  o ‘zim ga 
ogMr  olib,  qiynalib  yuram an».  Bu javoblardan  sportchi  o ‘zinin g  ruhiy 
holatini  to ‘g ‘ri  boshqarish  m alakalarini  egallash  usullarini  o ‘iganish 
uchun  yordam ga  m uhtoj  ekanligi  anglashiladi.  D em ak,  m urabbiylar 
fa q a t  s p o r tc h ila m in g   ru h iy   h o la ti  k u c h in i  o ‘rg a n is h   b ila n  
c h e k la n m a sd a n ,  u la rn in g   sp o rt  fao liy atida  o ‘z in i- o ‘zi  b o sh q a rish  
im koniyatini  ham  o ‘rganib,  bu vazifani  muvaffaqiyatli  am alga  oshirish 
u chun  quyidagi  uch  asosiy  m asalaga  e ’tiborlarini  qaratishlari  lozim
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

b o ‘ladi:  a)  sportchining  ruhiy  holatini  ongli  boshqarishga  odatlantirish;