‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4-§. Fuqarolik huquqlarining amalga oshirilishi va
burchlarining bajarilishi
Fuqarolar va tashkilotlar o‘zlarining huquq layoqati mazmuniga 
yarasha xilma-xil fuqarolik huquqlari olish imkoniyatiga egadirlar.
Prezidentimiz I.A. Karimov ta ’kidlaganidek, fuqarolik huquqlarini 
amalga oshirish va burchlarni bajarish vaqtida fuqarolar va tashkilotlar 
davlatimiz bozor iqtisodiyotini shakllantirish sharoitida qonunlarga 
va normativ huquqiy hujjatlarga nisbatan chuqur hurmat hissini tarbiya- 
lash alohida ahamiyatga egadir.1
Fuqarolik huquqlarini amalga oshirish tartibi amaldagi fuqarolik 
kodeksining 9-moddasida ko‘rsatilgan. Unga asosan fuqarolar va yuridik 
shaxslar fuqarolik huquqlarini o‘z erklari bilan, o‘z manfaatlarini ko‘z- 
lab qo‘lga kiritadilar hamda amalga oshiradilar. Ular o‘zlariga tegishli 
fuqarolik huquqlarini, shu jumladan, bu huquqlarni himoya qilish 
huquqini ham o‘z xohishlariga qarab tasarruf etadilar. Bunda ular, 
hatto o ‘zlariga tegishli huquqlarni amalga oshirishdan voz kechishga 
ham haqlidirlar va bu holat qonunda nazarda tutilgan hollardan tashqari 
(masalan, merosdan voz kechish) huquqlarning bekor qilinishiga olib 
kelmaydi.
Fuqarolik huquqlarini amalga oshirish boshqa shaxslarning huquq- 
larini hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi 
shart. Qonun fuqarolik huquqi munosabat ishtirokchilarining insofli, 
oqilona va adolat bilan harakat qilishini nazarda tutadi.
Fuqarolar va yuridik shaxslar o‘z huquqlarini amalga oshirishda 
jamiyatning ma’naviy tamoyillari, axloqiy normalarini hurmat qilish- 
lari, tadbirkorlar esa ish yuritish odobi qoidalariga rioya qilishlari shart. 
Ular o ‘z huquqlarini amalga oshirish jarayonida boshqalarga zarar 
yetkazmasliklari, o‘z huquqlarini suiiste’mol qilmasliklari, shuningdek, 
ulardan qonun hujjatlariga zid ravishda foydalanmasliklari shart.
Fuqarolar va yuridik shaxslar o ‘z huquqlarini amalga oshirishda 
ushbu shartlarga rioya etmasalar, sud ularga tegishli huquqni himoya 
qilishni rad etishi mumkin. Subyektiv fuqarolik huquqini amalga 
oshirish zimmasida majburiyat bo‘lgan shaxsni muayyan xatti-harakatni 
qilishga (agar o ‘z burchini ixtiyoriy ravishda bajarmasa) majbur qilish 
yo‘li bilan kafolatlanadi.