‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1 
Qarang:
Степанов П.В. Корпоративньте отношения в коммерческих
организациях как составная часть предмета гражданского права. С. 79.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shunday qilib, qatnashchilaming korporatsiyaga a’zo boMish to ‘g‘- 
risidagi m aqsadlariga erishuvi, y a’ni majburiyat huquqlarini joriy 
etishlari mavjud bo‘lgan korporativ huquqlarga asoslangan korporativ 
m unosabatlar doirasida bo‘lishi zarur. Bu borada shunday fikrlar ham 
ilgari surildiki, go‘yo ularga ko‘ra «ulush sifatida tashkilotning ustav 
jam g‘armasiga kiritilgan buyumlar — mulklar, darom ad sifatida qo‘lga 
kiritilib qatnashchilar o ‘rtasida taqsimlanishi kerak bo‘lgan pul mab- 
lag‘lari, korporativ tashkilot qatnashchilariga taqdim etilgan boshqa 
mulkiy m anfaatlar va shuningdek, «tugatish kvotasi»,’ ya’ni, «kor- 
porativ tashkilotning ichki faoliyati» natijalari ham korporativ munosa- 
batlar obyekti hisoblanadi.
Bunday fikrlami m a’qullab boMmaydi, chunki:
a) ustav jam g‘armasiga kiritib boMingan ulush korporatsiyaning 
shaxsiy mulk huquqining obyekti sanaladi. Korporatsiya huquqi esa 
korporativ munosabatlar obyektidan ulush kiritishni talab qilishga haqli;
b) dividend yoki likvidatsion kvota sifatida olingan m ulklar korpo- 
ratsiya qatnashchisining mulkiy yoki majburiyat huquqining obyekti 
hisoblanadi (m asalan, bank hisobidagi pul mablagMari). Bizning 
fikrimizcha, qatnashchining dividend yoki likvidatsion kvota olish 
huquqi uning korporatsiyadagi ishtirokida yuzaga kelgan majburiyat 
huquqlari natijasida qoMga kiritiladi.
Fikrim izcha, buyum lar mutlaq xarakterga ega boMgan mulkiy 
huquqiy munosabatlar obyekti sanaladi, ya’ni, moddiy manfaatdor 
boMgan aniq shaxslar nomiga mulkiy munosabatlarning dinamikasi 
emas, balki miqdori rasmiylashtiriladi. Obyektning tabiati va xususiyat- 
lari uning huquqiy tartibini belgilaydi. Faqatgina mulkiy huquqiy 
munosabatlardagina buyumlarni «mashhur shaxs hukmiga» havola etish 
mumkin. Shuningdek, boshqa shaxslarning bu hukmronlikni buzishga 
qodir boMgan har qanday xatti-harakatlari taqiqlanadi, sababi, buning 
natijasida mulkiy huquq barchaga qarshi yo‘naItirilgan boMib qoladi, 
shu m a’noda, u m utlaq huquqni ifodalaydi. Bunday hukmronlikni 
korporativ huquqiy m unosabatlar obyekti ustidan o ‘rnatib boMmaydi.