‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1 
Qarang:
Вольф В.Ю. Основм учения о товаришествах и акционернмх
обшествах. — М.:, 1927; Израэлит М.Н. Акиионернме обшества. — М.: Эко-
номическая жизнь, 1927; Руднев П.А. Анализ прав и обязанностей
акиионеров. —М.: Н.К.Ю. РСФСР, 1927.
1 Qarang:
Гендзехадзе Е.Н. Жилишно-строительнме кооперативм в
городе и селе. —М.: Изд-во Московского университета, 1976; Чиквашви-
ли Ш.Д. Личнме и имушественнме правоотношения в жилишнмх коопера-
тивах. М.: Юридическая литература, 1973.
3 
Qarang:
Х.Р. Рахманкулов С.С. Гулямов. Корпоративное право. —Т.:,
2004, ТГЮИ.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

huquqi, ya’ni ustav kapitali aksiyalarga blingan korxona-aksiyadorlik 
jamiyatlari ichida vujudga keladigan munosabatlarni tartibga soluvchi 
xatti-harakat qoidalari tizimi hisoblanadi.
Haqiqatan ham ushbu mamlakatlarda kapitallarni birlashtiruvchi 
asosan korporatsiyalar bo‘lib, ular yirik-yirik aksiyadorlik jamiyatlari 
hisoblanadi. Yuksak texnologiyalarga asoslangan ishlab chiqarishni 
tashkil etish sharoitlarida ushbu korporatsiyalar xo‘jalik yuritishning 
sam arali shakli ekanligini isbot qildi. O d atd a A Q S H da davlat 
korxonalari kam dan-kam hollarda tashkil etilgan. S hirkatlar esa 
individual (yakka tartibdagi) mulkning shakli hisoblangan. Hozirgi 
vaqtda ham rivojlangan mamlakatlarda davlat sektorida jam i yollanma 
mutaxasislarning 10 % ishlaydi, xolos1. U m um an olganda, davlat 
korxonalari deyarli foyda-darom ad olm asdan faoliyat k o ‘rsatadi. 
Bunday korxonalar odatda m udofaa-harbiy san oat korxonalari, 
ko‘priklar, dambalar, kanalizatsiya tizimlari qurilishi, axlat-chiqindi 
to ‘plash, om m aviy kutubxonalar va shu kabi sotsial tu zilm alar 
ko‘rinishida mavjud: Biroq xususiylashtirish jarayoni ushbu sohalarga 
ham kirib borm oqda. Davlat boshqaruvi bilan bog‘liq tarm oqlar 
bo‘lgan sohalarda davlat tuzilmalari o ‘rniga xususiy firm alar tashkil 
etilm oqda (m asalan, pochta xizmatlari ko‘rsatish, shahar jam oat 
transporti, kutubxonalar, axlat-chiqindi to ‘plash va h.k.).
Taraqqiy etib borayotgan bozor iqtisodiyoti sharoitidagi tovar 
almashuvining tabiiy rivoji, o ‘z navbatida, mulkiy munosabatlarning 
ham murakkablashib borishiga va, oqibatda, ulam ing yangi ko‘rinish- 
larining amaliyotga kirib kelishiga sabab bo‘ladi. Bunday munosabatlar 
qatoriga korporatsiyalarning xususiy mulkni bajarish bo‘yicha vujudga 
keladigan munosabatlarni ko‘rsatish mumkin. U lar, odatda, mulkiy 
muomalada doimiy va professional faoliyat ko‘rsatish uchun tashkil 
qilingan xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari, shuningdek, ishlab chiqarish 
kooperativlarini boshqarish jarayonida yuzaga keladi. Ishtirokchilari 
tomonidan maxsus tuzilgan ushbu tashkilotlar o ‘zi-o ‘zini boshqarish 
hamda qat’iy belgilangan a ’zolik prinsiplari asosida faoliyat yuritib, 
ular o ‘rtasidagi munosabatlar, asosan mulkiy tusda bo‘lishi bilan izoh- 
lanadi. Mulkiy munosabatlarning bunday ko‘rinishining yuridik shakli 
korporativ huquqiy munosabatlar bo‘lib hisoblanadi.