‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

O‘zbekiston Respublikasidagi barcha fuqarolar bir xil huquq
va erkinliklarga ega bo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib
chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar qonun
oldida tengdirlar. Ushbu qoidaga asoslangan holda fuqarolik huquqida
fuqarolar huquq layoqatida teng hisoblanadilar. Ya’ni, barcha
fuqarolarga bir xildagi huquq va burchlar belgilanadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi fuqarolari huquq layoqatining mazmuni 
Konstitutsiyaning «Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari 
va burchlari» nomli ikkinchi bo‘limidagi qator moddalarda keng 
ta’riflangan va mustahkamlangan. Ularda fuqarolarning mol-mulkka 
ega bo‘lishi, meros olishi, meros qoldirishi, kasb va turar-joy tanlash, 
fan, adabiyot, san’at asarlari yaratish, tadbirkorlik faoliyati bilan va 
umuman qonunda taqiqlanmagan har qanday faoliyat bilan shu- 
g‘ullanish, shuningdek, boshqa keng mulkiy va shaxsiy nomulkiy hu- 
quqlarga ega boMishlari mumkinligi aytilgan va asosiy qonun darajasida 
mustahkamlangan.

---

O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning fuqarolik huquq layoqati
mazmuni FKning 18-moddasida mustahkamlab qo‘yilgan.
Unga asosan fuqarolar:
— mulk huquqi asosida mol-mulkka ega bo‘lishlari;
— mulkni meros qilib olishlari va vasiyat qilib qoldirishlari;
— bankda jamg‘armalarga ega bo‘lishlari;
— tadbirkorlik, dehqon (fermer) xo‘jaligi bilan hamda qonunda 
taqiqlab qo‘yilmagan boshqa faoliyat bilan shug‘ullanishlari;
— yollanma mehnatdan foydalanishlari, o‘zlari mustaqil ravishda 
yoki boshqa fuqarolar va yuridik shaxslar bilan birgalikda yuridik 
shaxslar tashkil etishlari;
— qonunga zid bo‘lmagan har qanday bitimlar tuzishlari va majbu- 
riyatlarda qatnashishlari;
— boshqa shaxslar tomonidan yetkazilgan zaraming to ‘lanishini 
talab qilishlari;
— mahsulot turini va yashash joyini tanlashlari;
— fan, adabiyot va san’at asarlarining, ixtirolarning, qonun bilan 
qo‘riqlanadigan boshqa intellektual faoliyat natijalarining muallifi hu- 
quqiga ega blishlari;
— shuningdek, boshqa mulkiy va shaxsiy huquqlarga ega bo‘lishlari 
mumkin.
Qonunda belgilangan hollar va tartibdan tashqari, hech kimning 
huquq va muomala layoqati cheklanishi mumkin emas.
Fuqaroning huquq va muomala layoqatidan to ‘la yoki qisman 
voz kechishi haqidagi, shuningdek, o ‘z huquq va muomala layoqa- 
tini cheklashga qaratilgan bitim lar o ‘z-o ‘zidan haqiqiy emas, deb 
hisoblanadi (qonun yo‘l qo‘ygan hollardan tashqari) (FKning 23-mod- 
dasi).
0 ‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 43-moddasi ayrim 
fuqarolik huquqlaridan, jumladan: xizmat bo‘yicha cheklash, mol- 
mulkni musodara qilish, muayyan huquqdan mahrum qilishni ko‘zda 
tutadi. Jinoyat qonunida huquqdan mahrum qilish vaqtincha chora 
sifatida ko‘zda tutiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 45-moddasida ko‘rsa- 
tilganidek, muayyan huquqdan mahrum qilish bir yildan besh yilgacha 
muddatga tayinlanishi mumkin.
Bu muddat tgach fuqaro yana o ‘zi mahrum qilingan o ‘sha 
huquqni qonuniy asoslarda qo‘lga kiritilishi mumkin bo‘ladi.

---