‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

shirkat hisoblanadi (commandant-fransuzcha boshqarish, farmoyish
berish, hukmronlik qilish degan ma’noni anglatadi va u lotincha
commendere-topshirish degan so‘zdan kelib chiqqan. Rossiyada kom-
mandit shirkat sadoqatli sherikchilik deb ham ataladi). Adabiyotlarda
1 
Qarang:
S hod m on ov F.Yu. B ozor iqtisodiyoti sharoitida shartnom a
majburiyatlarini buzganlik uchun fuqarolik-huquqiy javobgarlik muammolari.
Doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati. — T:, 2002. — 12-6.

---

kommandit shirkatning kelib chiqishini Yevropa o‘rta asrlar tarixi
bilan bog‘lashadi. Kommendaning ilk, ibtidoiy ko‘rinishi tovar shirkati
bo‘lgan. Savdogarlar o ‘zaro pul mablagMari to‘pIaydilar. Ularning bir
guruhi tovar olib kelgani dengiz kemalarida ketadilar. Ikkinchi guruhi
esa o ‘z uylarida qoladilar. Bunda ikkinchi guruh birinchi guruhga o ‘z
mablag‘larini ishonib topshiradilar. Birinchi guruh qaytib kelgach,
foyda har ikkala guruh o ‘rtasida taqsimlanadi. Bunda, albatta, kema-
larda suzib mol keltirganlar foydadan ulushni ko‘proq oladilar. Keyin-
chalik tovar kommendasi o ‘z ko‘rinishini o ‘zgartirib pul kommendasi
ko‘rinishiga o ‘tdi. Bunday shakl tadbirkorlik faoliyatida nafaqat
savdogarlarni, balki ortiqcha kapitallarga ega bo‘lgan, biroq savdo-
sotiq bilan bevosita shug‘ullanishni istamagan boshqa tabaqa vakillari
(zodagonlar, ziyolilar, ruhoniylar)ni ham ishtirok etishlariga imkon
berdi. Kommenda institutining asosini o ‘z kapitallaridan samarali
foydalanishga bo‘lgan intilish tashkil etadi. Biroq kapital egasi muayyan
sabablarga ko‘ra (ruhiy, psixologik holati, sog‘lig‘i, keksaligi, boshqa
soha bilan shug‘ullanishi sababli) tadbirkorlik faoliyati bilan bevosita