‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

' 0 ‘zbekiston Respublikasining «Nodavlat notijorat tashkilotlari to‘g‘risida»gi
1999-yil, 14-aprel Qonuni. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborot-
nomasi, 1996. 5-сон, 115-модда.

---

qo‘yilgan. Ushbu asoslarning muayyan qismi ta ’sis hujjatlari mazmuni 
bilan bog‘liq. Boshqacha aytganda, ushbu qonunda ta’sis shartnomasi 
shartlari, mazmuni bilan bog‘liq talablar ham o‘z ifodasini topgan 
deb aytish mumkin. Agarda ta’sis shartnomasida O‘zbekiston Respub- 
likasining Konstitutsiyaviy tuzilishini zo‘rlik bilan 
0
‘zgartirishni, suvere- 
niteti, yaxlitligi va xavfsizligiga putur yetkazishni, fuqarolaming konsti- 
tutsiyaviy huquq va erkinliklarini kamsitishni, urishni, ijtimoiy, milliy, 
irqiy va diniy adovatni targ‘ib qilishni, fuqarolarning sog‘ligi va 
ma’naviyatiga tajovuz qilishni maqsad qilib qo‘ygan bo‘lsa yoxud unda 
harbiylashtirilgan birlashmalar tuzish nazarda tutilgan bo‘lsa, nodavlat 
notijorat tashkilotini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish rad etilishi mumkin. 
Shuningdek, nodavlat notijorat tashkilotining nomi yoki ramziy belgilari 
ma’naviyatga, fiiqarolaming milliy yoki diniy tuyg‘ulariga daxl qilsa 
ham yuridik shaxsni davlat ro‘yxatidan o ‘tkazish rad etiladi. Ta’sis 
shartnomasi asosan yuridik shaxslar uyushmasi (ittifoqi) tashkil etilga- 
nida tuziladi. Ma’lumki, hozirgi vaqtda yuridik shaxslar uyushmalari 
va ittifoqlarining juda ko‘p turlari mavjud. Bunga quyidagilar kiradi:
1) konsernlar;
2) assotsiatsiyaiar;
3) federatsiyalar;
4) konsorsiumlar va hokazo.
Ta’sis shartnomasining tushunchasi ham turli mualliflar tomonidan 
turlicha talqin etiladi. Masalan, I.V. Eliseyev ta’sis shartnomasi — bu 
yuridik shaxsni tashkil etish va faoliyat yuritish jarayonida muassislar 
(ta’sischilar) o ‘rtasida vujudga keladigan munosabatlami tartibga soluv- 
chi konsensual fuqarolik-huquqiy shartnomadir deb ta’rif beradi1. 
Uning fikricha, ta’sis shartnomasini oddiy shirkat (birgalikdagi faoliyal 
shartnomasi) ning bir ko‘rinishi sifatida ko‘rish mumkin. N.V. Kozlova 
esa, ta’sis shartnomasi — bu shartnomalarning alohida turi deb baho- 
laydi2. Р.Е. Suxanov garchi ta ’sis shartnomasiga o ‘ziga xos ta ’rif 
berishga urinmasa ham, biroq ta’sis shartnomasi mohiyati va yuridik 
tabiati to‘g‘risida N.V. Kozlova fikrlariga qo‘shilishini sezish mumkin.
Fuqarolik Kodeksining 43-moddasi 5-qismida ham ta’sis shartno- 
masi tushunchasi berilmagan. Biroq ushbu normada ta’sis shartno- 
masining asosiy o ‘ziga xos xususiyatlari ochib beriladi.