‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

44-mashq. Uyga vazifa. Eski o‘zbek adabiy tiliga xos bo‘lgan quyidagi
so‘zlami eslab qolishga harakat qiling:
cherik — askar, qo‘shin 
huvaydo — ayon, ravshan
ev — uy 
kilk — qamish qalam
qopungda — eshigingda 
pesha — kasb, hunar
ulus — el, xalq 
bilm on — bilmayman
butradi — tarqaldi, ketdi 
behbud — sog'lomlik
9 Savol va topshiriqlar
1. Eski turkiy til davri qaysi davrlarni o ‘z ichiga oladi?
2. Eski o'zbek tilining shakllanish davri haqida gapiring.
3. O 'zbek xalqi va o'zbek tilining nom lanish tarixi haqida so'zlang.
33

---

FONETIKA
8-DARS.
0 ‘ZBEK TILINING TOVUSH
TIZIMI (FONETIKASI)
Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad: o'quvchilaming ongida o'zbek tilining tovush tizimi 
bo'yicha bilim va malakalar hosil qilish;
b) o'quvchilarni inson shaxsini, uning qadr-qim m atini hurmatlash 
ruhida tarbiyalash.
/
Topshiriq. Kistonbeko ‘z
tovushlar qo'shilmasining nima sababdan 
m a’no anglatmasligi haqida fikr yuriting.
N utqim izni bo'laklarga ajratadigan bo'lsak, uning oxirgi bo'linish 
nuqtasi tovushlar bo'ladi. M asalan, 
0 ‘zbekiston
— 
jannatm akon o'lka
jumlasi 
0 ‘zbekiston, jannatmakon, o ‘lka
so'zlariga, bu so'zlar, o'z navbatida, 
0 ‘z-b e -k is-to n , ja n -n a t-m a -k o n , o ‘l-ka
b o 'g 'in la rig a , b o 'g 'in la r esa 
o ‘-z-b -e-k-i-s-t-o -n j-a -n -n -a -t-m -a -k -o -n o ‘-l-k-a
singari tovushlarga 
bo'linadi. Bo'linishning oxirgi nuqtasi bo'lgan, boshqa mayda bo'laklarga 
bo'lish mumkin bo'lmagan nutq bo'lagi (akustik-artikulatsion birlik) tovush 
hisoblanadi va u bilan bog'liq hodisalar tilshunoslikning fonetika bo'limida 
o'rganiladi.