‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Savol va topshiriqlar
1. Ajratilgan aniqlovchili gaplarga misollar yozing.
2. Ajratilgan izohlovchili gaplarga adabiyot darsligidan 5 ta gap topib 
yozing.
3. Ajratilgan bo'laklar qaysi xususiyati bilan uyushiq bo‘laklarga 
o ‘xshaydi?
4. M a’lum bir bo ‘lak m a ’nosini ta ’kidlash, bo‘rttirish vazifasini 
bajaruvchi bo'laklarga misollar keltiring.
5. M a’lum bir bo‘lakning um um iy m a’nosini konkretlashtirish, 
tushunarsiz m a’nosini tushuntirish vazifasini bajaruvchi bo‘laklarga 
misollar yozing.
6
. Bir nom ni boshqacha nomlash bilan hosil bo‘lgan bo‘laklarga 
misollar ayting.
7. Ajratilgan bo‘laklarning nutqim izda nim a ahamiyati bor?
512
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Darsning maqsadi: talabalarda sifatlovchi aniqlovchilardan ajratilgan
bo'lak hosil qilish ko‘ nikmasini shakllantirish.
R E J A:
1. Sifatlovchi aniqlovchi.
2. Odatdagi tartibda kelgan sifatlovchi aniqlovchi bilan tartibi o‘zgargan 
sifatlovchining farqi.
3. Ajratilgan sifatlovchi aniqlovchilarda tinish belgilarining ishlatiiishi.
/
1-topshiriq.
Sifatlovchi aniqlovchi ishtirok etgan gap topib, sifatlovchi 
aniqlovchini aniqlanmishdan keyin keltiring. Sifatlovchi tartibi o‘zgar- 
ganda ham sifatlovchi aniqlovchi vazifasida qolsin. Kesimga aylanib ket- 
masin. Tartibi o‘zgargan sifatlovchi aniqlovchining xususiyatlarini ayting.
2-topshiriq.
Sifatlovchi aniqlovchi ishtirok etgan gap topib yozing. 
Sifatlovchi aniqlovchini aniqlanmishdan keyin keltiring. Qanday 
o ‘zgarish bo ‘lganini, qanday tinish belgisi qo‘yilganini tushuntiring.
Sifatlovchi aniqlovchi, odatda, aniqlanmishdan oldin keladi. Ba’zan 
tinglovchining diqqati sifatlovchiga tortilganda, so‘zlovchi uning odatdagi 
tartibini o ‘zgartirib, sifatlanmishdan keyin keltiradi. Natijada sifatlovchi 
gapning boshqa bo‘laklaridan boshqacha ohang bilan ajralib qoladi. 
Sifatlovchining m a’nosi odatdagi tartib b o‘yicha qo'llangan sifatlovchiga 
nisbatan bo‘rttiriladi, alohida ta’kidlanadi. Gapdagi eng ahamiyatli, yangi 
axborot tashuvchi qismga aylanadi.
Esda saqlang. Tartibi о ‘zgartirilgan, lekin sifatlovchilik xususiyatini
t a
saqlab qolgan sifatlovchi aniqlovchilar ajratilgan bo ‘lakka aylanadi.
M asalan, 
Bu o ‘zbek yigiti
— 
tanti, mehribon.
Solishtiring: Rangi o'chgan, U m ri kechgan kuz guli, Bir yo‘li pastroq 
egil. (Abdulhamid Cho‘lpon) — Kuz guli — Rangi o'chgan, Umri kechgan.