‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

0 ‘zbek tilida undosh tovushlar 23 ta: 
b, v, g, 
d, 
z, j, у, к, 
1, m, 
n, p,
r, s, t, f, x, ch, sh, q, g‘, h, ng.
Bu undosh tovushlardan bittasi — 
ng
yozuvda maxsus belgilar bilan 
berilmaydi.
Undosh tovushlar uch tom ondan tasnif qilinadi.
I. Hosil bo‘lish o‘miga ko‘ra:
1. Lab undoshlari:
a) lab-lab undoshlari: b, p, m;
b) lab-tish undoshlari: f, v.
2. Til undoshlari:
a) til oldi undoshlari: d, t, z, s, sh, j, ch, n, 
1, r;
b) til o ‘rta undoshi: y;
d) til orqa undoshlari: g, k, ng;
e) chuqur til orqa undoshlari: q, g‘, x.
3. Bo‘g‘iz undoshi: h.
II. Hosil bo‘lish usuliga ko‘ra:
a) portlovchilar: b, p, d, t, g, k, j, q, m, n, ng;
b) sirg‘aluvchilar: v, f, z, s, y, r, 
1, sh, g‘, x, h;
d) qorishiqlar: ch.
III. Ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra:
1. Jarangli undoshlar:
b, v, g, d, z, j, y, g‘, 
1, m, n, ng, r.
2. Jarangsiz undoshlar:
p, f, k, t, s, ch, sh, q, x, h.
Shuningdek, ular tarkibiga ko‘ra sof va qorishiq, ovoz va shovqinning 
ishtirokiga ko‘ra sonorlar va shovqinlilar deb ham tasniflanadi. Qorishiq 
undoshlar bitta: ch. Sonorlar esa beshta: 1, m, n, ng, r. Bularning ichidan 
1 yon tovush, r titroq tovush sanaladi.
68-mashq. Matnni o ‘qing, so‘zlarning tarkibida kelayotgan unli va
undosh tovushlarga tasnif bering.
Tnsoniyat qadimdan go'zallikni ulug‘lab kelgan. Abu Rayhon Beruniy, 
Abu Ali ibn Sino, M uqanna, Jaloliddin Manguberdi, Ulug‘bek, Tem ur 
Malik, Bobur, Alisher Navoiy singari buyuk yurtdoshlarimiz haqida gap 
ketganida, biz hech qachon ulardan jismoniy go'zalliklarni qidirmaymiz, 
balki ulardagi m a’naviy go‘zalliklardan bahra olamiz.
H ar qanday go'zallik zamirida m ehnat yotadi. Inson о ‘zining hayotiy 
kuchini m ehnat qilish jarayonida ko'rsatmasa, m ehnatni quvonch va baxt 
manbayi deb bilmaydigan bo'lsa, yayrab-yayrab ishlamasa, bu m ehnat 
unga huzur bag'ishlay olmaydi.
Insoniyat baxti yo'lida ter to'km ay turib, haqiqiy go'zallikka erishib 
bo'lmaydi.
(«Gulxan» jurnalidan)
51
www.ziyouz.com kutubxonasi

---