‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

147-mashq.
Badiiy asarlardan frazeologizmlarga m isollar topib 
yozing, ularni izohlang.
148-mashq.
To'rtliklarni o ‘qing. Iboralarni topib, uslubiy xususiyat- 
larini tushuntiring.
1. Bilaman, ta ’rifing so‘zga sig‘maydi,
G o'zallik haqida gap sotmoq bekor.
Dildagi husndan andoza olgan —
G o ‘zalliging qalbni etadi takror.
2. Yurak og‘rir, sezdirmaydi til,
Jism m ag'rur, b o ‘zlaydi ko‘ngil 
Bu keng dilga sig‘olmaydi qil
M en kutgan kun, sen kelmagan kun.
3. Bir kun ko ‘zlarimdan qochdi uyqular,
Bir kun yuragini ochdi tuyg‘ular...
M en seni esladim entikib, yonib,
M en seni izladim baridan tonib.
Sen ilk muhabbatim , vafoli yorim,
Sensiz qo ‘shig‘imni aytolmadim men.
4. Yangi tong, d o ‘stginam, boshlanm ay turib 
Ushbu tun bag‘riga birpas tut quloq.
Bu tunning bag‘rida g'ofil bo'linm as,
Bu tunning bag‘rida baxting bor oppoq.
(N azira as-Salom)
236
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

12.2. B A R Q A R O R B IR IK M A LA R T A S N IF I
Barqaror birikm alar nutqqa tayyor holda olib kirilishi, tarkibiy 
qismlarining barqarorligi belgisiga ko‘ra umumiylikni tashkil etsa ham, 
m a’no butunligi nuqtayi nazaridan turlichadir. Shunga ko‘ra barqaror 
birikmalar quyidagi guruhlarga bo ‘linadi:
1. Frazeologizmlar.
2. Maqol va matallar.
3. Aforizmlar.
B arq aror birikm alarn ing bir guruhi tarkibidagi so 'z la r m a’no 
jihatdan uyg'unlashib, mazmuniy yaxlitlikni vujudga keltiradi va ko'pincha 
mazm unan bir leksemaga teng keladi va ko'chm a m a’noda ishlatiladi.
Masalan, 
qulog‘i ding b o ‘lmoq — hushyor b o ‘lmoq, qovog‘i osilmoq
— 
xafa b o ‘lmoq, o g ‘zining tanobi qochdi — quvonmoq
kabi.
M a ’no yaxlitligiga ega boMgan va nutqiy jarayonga qadar 
f
ikki va undan ortiq so‘zlarning barqaror munosabatidan tashkil
•
topgan, nutqqa tayyor holda olib kiriluvchi ko‘chma m a’nodagi 
barqaror birikmalarga frazeologizmlar deyiladi.
Frazeologizm lar gap tarkibida uning bir bo'lagi vazifasida keladi. 
Frazeologizmni tashkil etgan so'zlar frazeologizmning faqat ichki uzvlari 
sanaladi. G apning boshqa b o ‘laklari bilan yaxlit, bir butun holda 
munosabatga kirishadi.
M asalan,