‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

-chi
o‘rnida, 
-shunos, -kash, -kor; -siz
o ‘rnida esa 
be-,
no-
old qo ‘shimchalami qo ‘llash kuzatiladi.
adabiyotchi — adabiyotshunos 
aravachi — aravakash 
g'allachi — g‘allakor 
hayosiz — behayo 
o ‘rinsiz — noo‘rin
Hamma holatlarda ham yuqoridagicha ma’nodoshlik yuzaga kelaver-
maydi. 
Masalan, 
nodavlat tashkilotlari
deyish o‘rniga 
bedavlat tashkilotlari
deyilsa, uslubiy g‘alizlik yuzaga keladi.
Demak, qo‘shimchalardagi ma’nodoshlik nutqning muayyan davrdagi
m e’yorlari asosida yuzaga keladigan til hodisasi sanaladi.
190-mashq.
Gaplarni o ‘qing. M a ’nodosh qo‘shimchalarni topib ularni
izohlang.
Ulamolar suhbatida bo‘l, pok, sof niyatli kishilarga talpin. 
(Amir Temur
o ‘gidaridan)
Bilimli kishi kerakli so‘zni so‘zlaydi, keraksiz so‘zni ko‘mib 
tashlaydi. 
(Ahmad Yugnakiy)
Ilm siz inson — mevasiz daraxt. Mevali 
daraxtga tosh otadilar. O bro‘li, izzattalab bo‘lishni istasang ilm o ‘rgan.
131
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bilimsiz kishilaming ko‘ngLi xurofotga moyil bo'ladi. 
(Abu Rayhon Beruniy)
Sabrli odam uzoq yashaydi. Sabrsiz odam o'z boshiga falokat keltiradi. 
Uning otasi mahallaning tag-tugli, baobro' odamlaridan edi. El g'amiga 
dardkash bo'lgan inson hech qachon hayotda qoqilmaydi. D ardchil 
yuraklarga sevinchlar yog'di.
191-mashq.
Matnlarni o ‘qing. S o ‘zlar tarkibida noto‘g‘ri qoilangan
qo'shimchalarni aniqlab, to ‘g ‘risiga almashtiring.
Bir kuni Suqrotdan so'radilar:
— Boodob bilan noodobning o'rtasidagi farq nimada? — U javob berdi:
— Gapiradigan hayvon bilan gapirmaydigan hayvon kabi.
Bir hakim dan: «K o'rkam xulqdor kishi kim?» deb so'radilar. U: 
«Yomon xulqqa sabr qilgan», deb javob berdi.
Vatan mening jo n -u tanim sajdaxonamdir,
U mening to'lin oyim, tinch-om onim ,
Izzatim, sharafim, K a’bam, qiblam 
Hamda gulistonimdir.