‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

Ц
/ ning 
aniqlanayotgan qiymatining ortishiga olib kelishi mumkin.
8.5.5. Dinamik sinovlar natijasiga ko‘ra konstruksiya
holatini baholash
Dinamik kuchlar ta’siriga sinalgan konstruksiyalarning holatiga baho 
berish statik kuchlar ta ’siriga sinalgan konstruksiyalarning holatiga baho 
berishga nisbatan ancha murakkab. Sinovlar oldiga qo'yilgan vazifalarga 
qarab, ulardan olinadigan natijalar ham o'ziga xos bo'ladi.
Birinchi masala — inshootning statik va dinamik kuchlar ta’siridagi 
mustahkamligini tekshirishdan iborat edi. Yuqorida shunday hollar uchun 
kuchlanishlarni aniqlash usullarini ko'rib o'tdik. Agar yig'indi kuchlanishlaming 
qiymati m e’yoriy kuchlanishlardan kichik bo'lsa, bunday inshootning 
mustahkamligi yetarli darajada deb baholanadi va foydalanishga ruxsat etiladi.
Ikkinchi masala — inshoot tebranishlarini texnologik jarayonlarga va 
shu sharoitda ishlayotgan odamlaming fiziologik holatiga ta’sirini aniqlashdan 
iborat edi. Bunga doir sinovlar va tegishli tavsiyalar bilan tanishdik. Agar 
chastota va amplitudalarning ta ’siri inson salomatligi va kayflyatiga zarar 
yetkazadigan darajada bo'lsa, u holda buni bartaraf etish uchun inshootni 
qayta ta ’mirlash muammosi yuzaga keladi.
Uchinchi masala — iste’moldagi konstruksiyaga, awal ko'zda tutilmagan, 
yangi qo'zg'alma yoki tebranma harakatda bo'ladigan asbob-uskunalarni 
o'rnatish zarurati tug'ilgan hoi. Bunday holda konstruksiyaning xususiy 
tebranish chastotasi aniqlanadi, bu chastota o'matiladigan uskuna (stanok, 
agregat) ning majburiy tebranishlar chastotasi bilan taqqoslanadi; 
konstruksiyaning kuchlanishlari va deformatsiyalari aniqlanadi. Agar 
konstruksiya rezonansga tushadigan bo'lsa, u holda masala ikki yo'nalishda 
hal etilishi mumkin; a) konstruksiyaning xususiy tebranishlari chastotasini 
o'zgartirish, b) agar texnologik sharoit yo'l qo'ysa, majburiy tebranishlar 
chastotasini o'zgartirish.
To'rtinchi masala — bu dinamik koeffitsientning qiymatini aniqlashdan 
iborat. Bu koeffitsient konstruksiyani real ishlash sharoitini hisobga olib, uning 
mustahkamligiga baho berishda kerak bo'ladi. Dinamik koeffitsientning qiymati 
aniqlangach, konstruksiya shu koeffitsient bo'yicha qayta hisoblanadi va hisob 
natijalariga qarab sinalayotgan inshootning mustahkamligiga baho beriladi.
Inshoot va uning konstruksiyalariga dinamik kuchlar ta’sir etganda uning 
texnik holatiga baho berish ana shulardan iborat.