‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

1
bilan 
almashtirilgan. 
Bunday
4.26-rasm. Indikator o'matilgan
asboblaming afzalligi shundan iboratki, 
richagli tenzometr:
ular boshqalariga nisbatan ixchamroq
I — sinalayotgan elem ent; 2 — asbob
 
va sinalayotgan konstruksiya ustida
k o r p u s i; 
3 - q o
zg 
a lm a s
v a
4
— 
ustuvorroq bo'ladi; har bir sanoqdan 
q o z g a l u v c l u oyoq,lar; 5 -n c h a g ; 6 -
( 
h 
} o ,din m ikrom etrli vintni
rich agn in g a yla n ish o qi; 7— sh tifth
, 
, , 
. 
.
burash lozimligi uning kamchiligi 
indikator; 
С 
-
ten zom etr bazasi.
 
hisoblanadi.
Richagli 
tenzom etrlarni 
o'rnatishda ma’lum darajada malaka talab etiladi: tayanch oyoqchalari 
yetarlicha qistirilmasa, material deformatsiyalanganda «sirpanib» 
ketishi; ortiqcha taranglab yuborilsa richag o'qlarida ishqalanish 
kuchlari ortib ketishi mumkin, bu esa o'lchash aniqligiga jiddiy zarar 
yetkazadi.
Tenzometrlar darajalarini vaqti-vaqti bilan tekshirib, qayta darajalab 
turish kerak; chunki ularning kattalashtirish koeffitsienti K. ning qiymati 
barqaror bo'lmay, vaqt o'tishi bilan o'z qiymatini o'zgartiradi (hattoki tayanch 
prizmalarining arzimas siyqalanishi ham unga ta’sir etadi).
O'matilgan tenzometrlar yog'in-sochindan, quyosh nurlarini to'g'ridan 
to'g'ri tushishidan muhofazalangan bo'lishi lozim. Tebranish va zarbalardan 
xoli bo'lishlari zarur.
Bu kamchiliklaiga qaramasdan mexanik tenzometrlardan laboratoriya 
va tadqiqot ishlarida keng foydalaniladi. Boshqa sistemadagi tenzometrlardan 
olingan ma’lumotlami tekshirishda ham mexanik tenzometrlar juda qo'l 
keladi.