‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

munosabatda boiadi. Shu davrgacha bevosita kattalar rahbarligida u yoki bu
axborotlami o ‘zlashtirib kelgan boisa, endi o ‘z xohish irodasi bilan zarur
ma’lumotlar to‘plashga, o‘z oldiga aniq maqsad hamda vazifa qo‘yishga harakat
qiladi. Bolaning ana shu faolligi xotirasining muayyan darajada rivojlanganligini
bildiradi. Oqilona tashkil qilingan ta’lim jarayoni mazkur yoshdagi bolalaming
tafakkurini jadal rivojlantiradi. Bu yoshdagi bola boshqa davrlarga nisbatan ko‘proq
narsani o ‘zlashtiradi. Maktab ta’limi o ‘quvchining tunnush tarzini, ijtimoiy mavqeini,
sinf jamoasi va oila muhitidagi o ‘mini o ‘zgartiradi. Uning vazifasi o ‘qish, bilim
olish, ko‘nikma va malakalami egallash hamda o ‘zlashtirishdan iborat b oiib qoladi.
Boshlang‘ich sinf o ‘quvchisining muhim xususiyatlaridan biri, unda o ‘ziga xos
ehtiyojlaming mavjudligidir. Bu ehtiyojlar o ‘z mohiyatiga ko‘ra muayyan bilim,
ko‘mkma va malakalami egallashga qaratilmay, balki faqat o ‘quvchi bo‘lish istagini
aks ettirishdan iboratdir. Shu ehtiyojlar asosida o ‘z portifeliga, shaxsiy o ‘quv
qurollariga, dars tayyorlash stoliga, kitob qo‘yish javoniga ega bo‘lish, kattalardek
har kuni maktabga borish istagi yotadi.
Boshlang‘ich ta’lim yoshidagi bola o ‘zinmg tub mohiyati hamda vazifasini
tushunib yetmaydi, balki hamma maktabga borishi kerak, deb tushunadi. Kattalaming
ko‘rsatmalariga amal qilib, tirishqoqlik bilan mashg‘ulotlarga kirishib ketadi. Oradan
ma’lum vaqt o ‘tgach, shodiyona lahzalaming taassuroti kamayishi bilan maktabning
67

---

tashqi belgilan o ‘z ahamiyatini y o ‘qota boradi va bola o ‘qishni kundalik aqliy
mehnat ekanligini anglaydi. Shunda bola aqliy mehnat ko‘nikmasiga ega bo‘lmasa,