‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

majbunyatlari bor bo‘lgan, o ‘z faoliyat natijasiga ko‘ra hurmatga sazovor bo‘lishi
mumkin bo‘lgan alohida shaxs sifatida munosabatda boiishlari lozim. Buning
natijasida bolaning o ‘z-o‘zidan oilasi, sinfi va boshqa jamoalarda o ‘z o ‘rnini anglay
boshlaganini ko‘rish mumkin. Bu davrda bolaning “Men shuni xohlayman”
motividan “Men shuni bajarishim kerak” motivi ustunlik qila boshlaydi.
Birinchi sinfda o ‘qiyotgan har bir o ‘quvchida psixik zo‘nqish kuchayadi. Bu
nafaqat uning jismoniy salomatligida, balki xatti-harakatlarida, ya’ni ma’lum
darajada qo‘rquvning kuchayishi, irodaviy faollikning susayishida namoyon bo‘ladi.
Bu davrga kelib bola atrofidagilar bilan o ‘zaro munosabatda ma’lum bir natijalarga
erishgan, o ‘zi xohlayotgan narsalami hamda o ‘z oilasida o ‘zi egallagan o ‘mini aniq
biladigan boMadi. Shuningdek, u o ‘zini-o‘zi boshqarish malakasiga ega bo‘ladi,
vaziyat va holatga qarab ish yurita oladi. Bu yoshdagi bolalar xatti-harakatlari va
motivlari ularning o ‘zlariga beradigan baholariga qarab “Men yaxshi bolaman” emas,
balki bu xatti-harakatlar o ‘zgalar ko‘z o ‘ngida qanday namoyon bo‘lishiga qarab
baholanishini tushuna boshlaydilar.
63

---

Boshlang'ich sinf o‘quvchilari shaxsiy xususiyatlarining rivojlanishi
Bola boshlang‘ich ta’limga bog‘chada tarbiyalanyotgan davrida tayyorlanadi.
Boshlang‘ich sinfga kelish arafasida uning so‘z boyligi o ‘z fikrini bayon eta oladigan
darajada ortadi. Agar bog‘cha yoshidagi normal rivojlanayotgan bola o ‘z nutqida
500-600 so‘zni ishlatsa, olti-sakkiz yoshli bola 3000-7000 so‘zni ishlatadi.
Boshlang‘ich ta’lim yoshidagi bolalaming nutqi, asosan, ot, fe’l, sifat, son va
bogiovchilardan iborat. Bu yoshdagi bolalar o ‘z nutqlanda qaysi so‘zlarni ishlatish