‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

reja tuzib, unga amal qila oladilar.
0 ‘smirlik davrida nazariy tafakkur yuqori ahamiyatga ega bo‘la boshlaydi,
chunki bu davrdagi oquvchilar atrof-olamdagi bog‘lanishlar mazmunini yuqori
darajada bilishga harakat qiladilar. Bu davrda o ‘smiming bilishga boigan qiziqishida
progress sodir bo‘ladi. Ilmiy nazany bilimlaming egallab olinishi tafakkuming
nvojlanishiga olib keladi. Buning ta’sirida isbot, dalillar bilan fikrlash qobilyati
rivojlanadi. Deduktiv xulosalar chiqarishga qobiliyat paydo bo‘ladi.
Umumiy o ‘rta ta’limda o ‘qitiladigan fanlar o ‘smir uchun o ‘z taxminlarini
yuzaga keltirish yoki tekshirish uchun sharoit bo‘lib xizmat qiladi. J.Piajemng
ta’kidlashicha, “Ijtimoiy hayot uch narsaning ta’siri - til, mazmun va qoidalar asosida
shakllantiriladi”. Bu borada o ‘zlashtirilgan ijtimoiy munosabatlar o ‘z-o‘zidan
tafakkuming yangi imkoniyatlarini yaratadi.
81

---

11-12 yoshdan boshlab o ‘smir mantiqiy fikrlashga harakat qila boshlaydi hamda
kattalar singari keng qamrovli tahlil etishni o ‘rgana boshlaydi. 0 ‘smir tafakkunning
nazariy darajaga qanchalik tez ko‘tarila olishi, o ‘quv materiallarini tez va chuqur
egallashi uning intellektini ham rivojlanishini belgilab beradi. 0 ‘smirlik davri yuqon
darajadagi intellektual faollik bilan farqlanadi. Bu faollik o ‘ta qiziquvchanlik hamda
atrofdagilarga o ‘z layoqatlarini namoyish etish, shuningdek, ularda yuqon baho olish
ehtiyojining mavjudligi bilan belgilanadi. 0 ‘smiming kattalarga beradigan savollan
mazmunli, mulohazali va aynan o ‘sha masala doirasida boiadi. Bu yoshdagi bolalar
turli-farazlami keltira oladilar, taxminiy fikr yuritib, tadqiqot o'tkaza oladilar hamda
muhim bir masala bo‘yicha muqobil variantlami taqqoslay oladilar.