‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V



Download 6,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/102
Sana29.08.2021
Hajmi6,78 Mb.
#159085
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   102
Bog'liq
Psixologiya (B.Umarov)

Bob  yuzasidan  savol  va  topshiriqlar
1.  0 ‘quv  faoliyatining  psixologik  komponentlari  haqida  nim alar 
deya olasiz?
2.  0 ‘qish motivlari va motivasiyaga izoh bering.
3. Pedagogik jamoaning psixologik muhiti haqida  fikringiz?
4. Pedagogik jamodagi o‘zaro shaxslararo munosabatlar psixologiyasi 
deganda nimani tushunasiz?
5.  Pedagogik jamoadagi  o‘zaro  shaxslararo  munosabatlami  sog‘- 
lomlashtirish yuzasidan sizning  fikr va tavsiyalaringiz.
6. T a’lim psixologiyasi nima?
7. Tarbiya psixologiyasi deganda nim ani tushunasiz?
8. Tarbiyaianganlik darajasini aniqlash usullari.
9. Ta’lim va taibiyaning maqsad va vazifalari haqidagi  fikrlaringiz.
10.  Bilimlami o‘zlashtirishning psixologik-pedagogik kom ponentlari 
nimalar?
11. Ta’lim jarayonida bilimlami o ‘zlashtirish nimagabog'liq?
12.  T a’lim  olayotgan  shaxsga  psixologik-pedagogik  ta’sir  o ‘tkazish 
deganda nimani tushunasiz?
www.ziyouz.com kutubxonasi


I I I   BOB
P E D A G O G   S H A X S I  P S IX O L O G IY A S I 
Bobning  qisqacha  mazmuni
Pedagog  shaxsi  haqida.  Pedagog  shaxsi  haqidagi  Sharq  muta- 
fakkirlari qarashlari, pedagog shaxsiga qo yiladigan psixologik-pedagogik 
talablar  va  unga  oid  zarur xislatlan
Pedagogik  m ahorat  psixologiyasi.  Pedagogik  mahoraîning  psi- 
xologik  asoslari,  pedagogik faoliyat  samaradorligiga  o ‘qituvchi  maho- 
ratining  ta ’siri.
Pedagogik professiogramma.  Pedagogik qobiiiyatla, pedagogik îakt 
psixologiyasi, pedagogning psixologik jihatdan o ‘z malakasini oshirishini 
tashkil  etish
3.  I.  Pedagog  shaxsi  haqidagi  Sharq  mutafakkirlarining
qarashlari
0 ‘qituvchilik  —  in so n  jam iy ati  tarixi  boshlanganidan  to  hozirgi 
kungacha  jam iyat va jam o atch ilik  tom onidan e ’tiborga loyiq, e ’zozlab 
kelingan kasbdir.
A l-Forobiy  o ‘qituvchi  haqida  shunday  fikr  bildiradi,  —  deydi 
, , 0 ‘qituvchi  va  ra h b a m in g   vazifasi  dono  davlat  rahbari  vazifasiga 
o ‘xshaydi, shu sababli o ‘qituvchi eshitgan va ko‘rganlariningbarchasini 
eslab qolishi, aql-farosatga, chiroylik nutqga ega bo'lishi, o ‘quvchilaiga 
aytm oqchi  b o ‘lgan  fikrlam i  to ‘la  va  aniq  ifodalab  berishni  bi!mog‘i 
lozim .  Shu  bilan  birga  o ‘z  or-nom usini  qadrlashi,  adolatli  b o ‘lishi 
lozim. Ana shundagina u insoniylikning yuksak darajasiga ega bo‘ladi va 
baxt c h o ‘qqisiga erishadi“ .
Abu Ali ibn Sinoning fikricha:  , , 0 ‘qituvchi  m atonatli, sofvijdonli, 
rostgo‘y  va  bolani  tarbiyalash  m etodlarini,  axloq  qoidalarini  yaxshi 
biladigan odam  b o ‘Im og‘i lozim .  0 ‘qituvchi o ‘quvchining butun ichki 
va  tashqi  dunyosini  o ‘rganib,  uning  aql  qatlam lariga  kira  olm og‘i 
lo z im “ .
N asriddin Tusiy o ‘zinin g , , 0 ‘qituvchilarni tarbiyalash to ‘g ‘risida“ 
degan asarida shunday deydi:  „ 0 ‘qituvchi m unozaralam i olib borishni 
rad  etib  b o ‘lm aydigan  d arajad a  isbot  qilishni  bilishi,  o ‘z  fikrlarining
www.ziyouz.com kutubxonasi


to ‘g‘riligiga  ishonishi,  nutqi  esa  m utlaqo  to za,  jum lalari  m antiqiy 
ifodalanadigan  b o ‘lishi  iozim.  O 'qituvchi  nutqi  h ech qachon va h ech 
qayerda zaharxandali,  q o ‘pol yoki qattiq b o ‘lishi  mumJdn emas.  D ars 
paytida o ‘qituvchi o ‘zini  tuta olmasligi  ishni  buzishi  m um kin...“
M ahm ud  Q oshg‘ariy  —  „...M en  a ’zolar  kasalligini  davolashdan 
oldin  odam lam ing  ruhiyatini  davolashni  zaru r  deb  topdim .  Bunga 
m en  o ‘qituvchilik  y o ‘li  bilan  erisham an,  bunga  m ening  ishonchim  
komil.  Chunki,  a ’zo lar kasalligi bilan yuzlarcha,  m inglarcha odam lar 
halok bo‘lsalar,  nodonlik, bilimsizlik tufayli o ‘n m ing va yuz minglarcha 
odam lar  halok  b o ‘ladilar...“ .
Ulug‘ shoirimiz Alisher Navoiy ham  o ‘qituvchi m ehnatini xolisona 
baholab:  „Agar shogird podsholikka erishsa ham , unga (muallim) qulluq 
qilsa  aiziydi“ ,  „ H aq   yo‘lida  kim  senga  bir  h a rf o ‘rgatmish  ranj  ila, 
aylam oq oson  em as  haqqin  ado  ming ganj  ila“  kabi  satrlar bitganlar.
Hozirgi  zam on  ilm -fan  taraqqiyotini  buyuk  allom alar  yaratgan 
ko‘plab qim m atli  asarlarsiz tasa w u r qilib b o ‘lmaydi.  Bu nodir asarlar 
bir  necha  asrlar  ilgari  yaratilgan  b o ls a d a ,  o ‘z  qim m atini  yo‘qotgan 
emas.
0 ‘qituvchi  o'quvchilar  uch u n   ham m a joyda  ibrat  b o ‘lishi  zarur. 
U  o ‘z fanini yaxshi bilishi bilan birgalikda o ‘quvchilam ing psixologiyasi 
va  yosh  xususiyatlarini,  individual 
xususiyatlarini  yaxshi  bilishi, 
tarbiyaning qulay va samarali usullarini q o ‘llashda psixologik bilimlarga 
tayanishi  zarur.  Bola  ruhiyatini  bilm asdan tu rib   ulam ing qalbiga  y o ‘l 
topa  olmaydi.  Bolalar  bilan  m uloqotda  b o ‘lish  malakasini  egallash, 
u lam i  faoi  va  m ustaqil,  ijodiy  fikrlashga  o ‘rgatish,  qobiliyatlarini 
shakllantirish  u ch u n   psixologiyani  bilish  talab  qilinadi  va  b o ‘lajak 
pedagoglar  bu  o ‘rind a  psixologiyadan  oigan  biüm lar  tizimiga  suya- 
nadilar.  O ta-onalar  bilan  ishlashda  h am   psixologik  bilimlar  yordam  
beradi.  N afaqat  o ta-o n alar,  balki  atrofdagi  boshqa  kishilarga  ham  
psixologik bilim lam i targ‘ib etish zarur.  C hunki  kishilar o ‘z hayot va 
faoliyatlarini  o ‘zaro  m uloqotsiz  tashkil  etaolm aydilar.  M u lo qo tlar 
davom ida  ham   h a r  b ir  shaxs  o ‘z  sherigining  (o ‘qituvchi  —  o ‘quv - 
chining,  rahbar-xodim ning,  mutaxassis  —  o ‘z  hamkasblarining,  e r- 
xotinning,  x o tin -em in g ,  aka-ukaning  va  h.k.)  psixologik  h o latin i, 
qiziqish  va  ehtiyojlarini,  qobiliyat  va  im koniyatlarini  to ‘g‘ri  b aho lay 
o lish i,  u n in g   o ‘rn ig a   o ‘z in i  q o ‘ya  b ilis h i,  ,,sh e rig i“ n in g   y o s h  
xususiyatlarini  ham   hisobga olishini  bilishiga psixologiyadan berilgan 
bilim lar  yordam   beradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


3.2.  Pedagog  shaxsiga  qo‘yiladigan  psixologik  pedogogik 
ta la b la r  va  unga  oid  zarur  xislatlar
0 ‘qituvchining  o ‘m i  va  uning  vazifalari,  o ‘sib  kelayotgan  yosh 
avlodni  tarbiyalash  ishiga jam iyat  va jam oatchilik  tom onidan  e ’tibor 
q a ra tilish in in g   n a q a d a r   m u h im   a h a m iy atg a   egaligi  a n iq la n ad i. 
M am lakatim izda  „ K a d rla r tayyorlash milliy dasturi“ni hayotga tatbiq 
etish jarayonida o ‘qituvchining yosh avlodga ta ’lim  va tarbiya berishida 
jam iyat oldida javobgarligi  yanada  ortib boraveradi.
Hozirgi  sh aro itd a jam iyatning o ‘quv m askani  oldiga q o ‘yayotgan 
talablari kun sayin  ortib  borm oqda va bu talablam i am alda to ‘g‘ri  hal 
qilish  vazifasi  o ‘qituvch ig a  bogliqdir.
Zam onaviy o ‘quv  m askani o ‘qituvchisi  qator vazifalami bajaradi. 
0 ‘qituvchi  —  sinfdagi  o ‘quv  jarayoni  tashkilotchisidir.  0 ‘qituvchi 
o ‘quvchilar u c h u n  dars paytida, q o ‘shim cha darslarda anna bilan birga 
darsdan  tashqari  h o lla rd a   ham   kerakli  m aslahatlar berishda  bilim lar 
m anbaidan  biridir.  K o ‘pchilik  o ‘qituvchilar  sin f  rahbari  vazifasini 
bajarib,  tarbiya jara y o n i  tashkilotchilari  b o ‘Iib  hisoblanadilar.
Zam onaviy o 'q itu v ch i ijtimoiy psixolog b o ‘lmasligi m um kin emas. 
Shuning  u ch u n   h a m   o ‘quvchilar  o ‘rtasidagi  o ‘zaro  m unosabatlam i 
yo‘lga sola olishi, bolalar jam oasida ijtimoiy-psixologik mexanizmlardan 
foydalanishni  bilishi  zarurdir.
0 ‘qituvchi o ‘quv m askanining pedagog jam o a a ’zosi sifatida o ‘quv 
m askani  hayoti  faoliyatini  uyushtirishda  bevosita  ishtirok  etib,  turli 
fan o‘qituvchilari va sin f rahbarlarining metodik birlashmalarida ishlaydi, 
topshiriqlam i bajaradi.  H a r bir o ‘qituvchi o ‘quvchilam ing ota-onalari 
va jam oatchilik  o ld id a   m a ’ruzalar  o ‘qib,  suhbatlar  olib  borar  ekan, 
dem ak,  u pedagogik b ilim lar targ‘ibotchisi  ham dir.  Vazifalarning shu 
qadar ko‘pligi u c h u n  h a m  jam iyatning o ‘qituvchilar oldiga q o ‘yadigan 
talablari  tushunarlidir.
M a’lumki, pedagogik faoliyat — kishi m ehnatining eng murakkab 
sohalaridan  biridir.
Jam iyat  to m o n id a n   q o ‘yiladigan  talablardan  eng  m uhim i 
0
‘qi- 
tuvchining shaxsi  va  u n in g   kasbi bilan bog‘Iiq xislatlariga qaratilgan.
0 ‘qituvchining 

Download 6,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish