|
Ma’lumotlar bazasi nima?
Ma’lumotlar bazasi - bu ma’lumotlar (informatsiyalar)ni saqlash uchun m o‘ljallangan tashkiliy struktura. M a’lumotlar bazasi elektron saqlash va qayta ishlash vositalariga bog‘liq boiishi shart emas.
KundaliK turmushda juda Ko‘p misollar mavjud:
Yon daftaringizdagi do 4stlaringizning ismi-sharifi va ular- ning telefon raqamlari.
Dekanatdagi talabalar ro ‘yxati va ular to ‘g*risidagi ma'lumotlar.
Kadrlar bo‘limidagi ishchilar va ular haqidagi m a’lumotlar (shaxsiy varaqalari).
Ombordagi tovarlarning nomlari, ularning soni, narxi va
h.k.
DAN idorasidagi mashinalar haqida ma’lumot, ularning
egalari, nomerlari va h.k...
Telefon raqamlari va ular egalarining adreslari.
Kutubxonadagi Kitoblar va ular haqidagi ma’lumotlar.
Dorixonadagi dorilar haqida ma’lumot.
Bank va bank xodimlari haqidagi ma’lumot.
Respublikadagi oliy o‘quv yurtlari haqidagi ma’lumot.
Vah.K..
Yuqoridagi misollardan ko‘rinib turibdiki, ma’lumotlar bazasini har bir sohada ko‘rish mumkin ekan. Ayniqsa, hozirgi paytda mu- him masalalardan biri arxivlardir. Arxivga m a’lumotlarni m a’lum bir sistemaga solib yozishning o ‘zi ma’lumotlar bazasidir. Undan kerakli m a’lumotlarni qidirib topish juda mashaqqatli ishlardandir. Agar shu va shunga o ‘xshash masalalar uchun ma’lumotlar ba- zasining loyihasi yaratilsa va u kerakli* ma’lumotlar bilan to ‘ldirib borilsa (Access yordamida), u ho Ida bizga kerakli ma’lumotlami kompyuter yordamida daqiqa ichida qidirib topishimiz mumkin.
M A ’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS W IN D O W S-9 X /2000 UCHUN)
Keling, birinchi misolga qaytaylik. Siz bilgan-bilmagan holda o‘zingiz uchun ma’lumotlar bazasini yaratgansiz. Yon daftar- changizga e ’tibor qarating, unda siz o ‘zingiz uchun eng sodda ko'rinishdagi ma’lumotlar bazasini do‘stlaringiz va tanish- bilishlaringiz haqidagi ma’lumotlar yordamida tuzib chiqqansiz. Unda ancha palapartish shaklda yozilgan quyidagi ko‘rinishdagi ma’lumotlarni ko‘rishingiz mumkin:
misol
Alimov Uchqun Salimov B
65-66-72
Razzoqov Vahob
23-41-33
162-41-67
Parpiev Ahmad 45-67-52
Turdieva Zilola (Andijondan) 35-43-56
Shu zaylda siz yon daftarchangizni ma’lumotlar bilan to ‘ldirib borasiz. Undagi ma’lumotlar juda palapartish yozilgan, ya’ni ayrim yozuvlarda oldin familiya va ismr keyin esa telefon nomeri, ayrim yozuvlarda faqat ism, so‘ngra telefon nomeri. Bir xil yozuvlarda oldin telefon nomeri, so‘ngra familiya va ism, hattoki esdan chiqmaslik uchun ayrim tushuntirishlar (Andijon) ham yozib qo‘ygansiz. O ’zingiz tuzgan bu ma’lumotlar bazasidan kerakli ma’lumotni qidirib topishda ancha vaqtingiz sarf bo‘ladi. Ayrim hollarda daftarchangizdagi bor ma’lumotni qidirib topolmaysiz ham. Varaqlashga erinasiz. Shundaymi?
Bu qiyinchilikdan qutulish uchun siz endi boshqa ko‘rinishdagi yon daftarchadan, ya’ni alfavit harflari ketma-ketligida tartiblangan va har bir varag‘i ikki qismga chiziq bilan ajratilgan daftarchadan foydalanasiz. Bu daftarchaga familiyani yozishda siz, albatta, al- favitga e ’tibor berasiz va qidirishda ham familiyaning qaysi harfdan boshlanishiga qarab uni tezda topasiz. Endi, albatta, topasiz (agar shu ma’lumot daftarchangizda bo‘lsa).
Siz endi ma’lumotlarni ma’lum bir strukturaga solib yozganligingizni payqadingiz shekilli va bu struktura sizga ma’lumotni tezda qidirib topish imkonini yaratdi. Buni endi qo‘rqmasdan ma’lumotlar bazasi deb aytsa bo‘ladi. Yashang. Mana, siz tuzgan m a’lumotlar bazasi:
-8-
M A’LUMOTLAR BAZASIN1 BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS W INDOW S- 9 X/2000 UCHUN)
A
|
Alimov Yorqin
|
162-42-56
|
|
Axmedov U
|
45-26-23
|
|
Akramov Botir
|
344567
|
B
|
Botirov Nozim
|
67-46-78
|
|
Boltaev Sobir
|
123-45-99
|
|
Bakirov T
|
567893
|
K
|
Kornilov T
|
34-35-35
|
|
Karimov Sh
|
67-34-23
|
|
Kabirov Ilxom
|
56-45-56
|
Xo‘sh, sizning ma’lumotlar bazangizda nimalar mavjud va un- dan nimalarni topish mumkin? Ko4rinib turibdiki, undan familiyani yoki telefon nomerlarini, yoki familiya va telefon nomerini topi- shingiz mumkin. Juda ham kam ma’lumot to‘g ‘rimi? Magazinda yoki omborda narsalar, yoki narsalarning turi qanchalik ko 4p bo 4lsa, undan xarid qiladigan narsalarimiz ham shunchalik ko kp boiadi. Xuddi shuningdek, ma’lumotlar bazasi qanchalik to kliq bo'lsa, undan shunchalik ko‘p ma’lumot olishimiz mumkin. Ma’lumotlar bazasining magazin yoki ombordan farqi shundaki, siz magazindan narsa xarid qilganingizda magazindagi narsalar ka- mayib boradi (shuning uchun ham magazinni shu narsalar bilan to‘ldirib turishadi), ammo ma’lumotlar bazasidan ma’lumot olga- ningizda u kamaymaydi. M a’lumotlar bazasini faqat yangi ma’lumotlar bilan to ‘ldirib turish mumkin, bu esa sizga yanada yangi ma’lumotlar olish imkonini tug‘diradi.
Yuqoridagi misollardan ikkinchisini ko‘raylik, ya’ni dekanat- lardagi talabalar haqidagi ma’lumot. Har bir talaba uchun dekanat- larda shunchalik ko kp ma’lumotlar to‘planadiki, hatto uni qayta ishlash uchun kamida ikkita-uchta uslubchilar ish olib boradilar. Buni har bir dekan juda yaxshi biladi. Respublikamizda juda ko'p o‘quv yurtlari mavjud va ularda talabalar haqidagi m a’lumotlar turli-tuman ko^inishda to'planadi (har bir o ‘quv yurtining xususi-
- 9 -
Do'stlaringiz bilan baham: |
