‘zbekist0n respublikasi oliy va 0

motioning o‘zgarishi, formalaming ochilishi yoki yopilishi kabi ko‘pTab turli hodisalarga javob beradi. Odatda, hodisa foydalanu- vchining harakati natijasida paydo bo‘ladi. Hodisa rofcy berganda biror formaning yopilishi (birincha makrokomanda) boshqa bir for- maning ochilishi (ikkinchi makrokomanda) yoki hisobotning ochil­ ishi va undagi ma’lumotlarning chop etilishi amalga oshishi mum- kin. Accessda makroslarga KHonicalar mos qo‘yiladi. Biror KHonita- ning bosilishi aniq bir makrosning bajarilishini ta’minlaydi. Forma- larga yangi elementlar kiritishda KHonicalar bilan tanishganmiz. Esingizda bo‘lsa, har bir KHonKaning bosilishi ma’lum bir ishni (masalan, formani ochish yoki yopish va h.k.) amalga oshirar edi. Demak, shu joyda ma’lum bir makros bajarilgan.
Makroslar tez-tez bajariladigan masalalarni avtomatlashtirish uchun foydali bo‘ladi. Masalan, foydalanuvchi tugmani bosishi bi­ lan hisobotni chop etadigan makrosni ishga tushirish mumkin.
Makros makrokomandalar ketma-ketligidan tuzilgan makros yoki makroslar guruhi bo‘lishi ham mumkin. Ayrim masalalarni yechishda makrosdagi ayrim makrokomandalar bajarilmasligi ham mumkin. Makrokomandaning bajarilish yoki bajarilmasligini ta’- minlash uchun shartli ifodalardan foydalanish kerak.
Shartli ifoda - bu shunday ifodaki, uning qiymatini Access tekshiradi va ko‘rsatilgan qiymat bilan solishtiradi, masalan, If .. Then va Select Case ko‘rsatmalarida. Agar solishtirish shartlari ba- jarilsa, bir yoki bir necha operatsiyalar bajariladi. Agar shart ba- jarilmasa, shartli konstruktsiyaga kiritilgan operatsiyalar o ‘tkazib yuboriladi va keyingi ko‘rsatmalarga o‘tiladi. Shartli ifodalardan makroslarda va Visual Basic dasturlarida foydalaniladi.

M odullar nima va ular qanday ishlaydi?

Modul - bitta programmaga jamlangan Visual Basic tilidagi satrlar va protseduralar to‘plamidir. Modullaming ikkita asosiy tur- lari mavjud: modullar sinfi va standart modullar. Moduldagi har bir

264
M A’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS W IND O W S-9 X/2000 UCHUN)

protsedura - protsedura funksiya (Function) yoki protsedura (Sub) bo‘lishi mumkin.

M odullar sinfi

Forma moduli va hisobot moduli modullar sinfi bo‘lib, ular ma’lum forma yoki hisobot bilan bog‘langan. Ular odatda, holat- larni tahlil qiluvchi protseduralardan tashkil topgan bo‘lib, u forma yoki hisobotlarda ro ‘y beradigan harakatlarda ishga tushiriladi. Ho- latlami tahlil qiluvchi protseduralar forma yoki hisobotlaming ho- latini boshqarish va hodisaga qay tarzda javob berishni boshqaradi, masalan, tugmachani bosgandagi harakat. Forma yoki hisobot uchun holatlarni tahlil qiluvchi birinchi protsedura tuzilishidayoq avtomatik tarzda u bilan bog‘langan formaning yoki hisobotning moduli tuziladi. Forma yoki hisobotning modulini ko‘rish uchun

konstruktor holatida Программа SB tugmasini bosish yetarli.
Protsedura nima?
Visual Basic tilida (VBA) ilovalar uchun ixtiyoriy yopiq pro- gramma birligi protsedura bo‘ladi. Protsedura ko‘rsatma va usullar to‘plamidan tashkil topgan bo‘lib, ular yordamida biror harakat yoki hisoblashlar amalga oshiriladi. Masalan, quyidagi protsedura OpenForm usuli bilan “F_talaba” formasini ochish hodisasini amal­ ga oshiradi.
Private Sub F_talabaFormasiniOchish_Click() DoCmd.OpenForm "F_talabaM
End Sub
M a’lumotlar bazasining har bir formasi va hisoboti oldindan o‘rnatilgan forma moduli va hisobot moduliga ega. Bu modullar o ‘z navbatida hodisalarni tahlil qiluvchi protseduralardan tashkil top­ gan. Bu protseduralar forma yoki hisobotlarda va forma yoki hi- sobotlarning boshqaruv elementlarida paydo bo‘ladigan hodisalarga javob beradi.

-265 -

M A ’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQAR1SH SISTEMASI (ACCESS WINDOWS—9 X/2000 UCHUN)


Hodisaning formada, hisobotda yoki ulaming boshqarish ele- mentlarida yuz berganligini Access aniqlagandan keyin, hodisalami tahlil qiluvchi protseduralar avtomatik ravishda ishga tushadi. Bu protseduralarning nomlari obyekt va hodisa nomlaridan hosil bo‘- ladi. Masalan, hodisani tahlil qiluvchi protsedura formadagi tug- maga bosilganda boshqa formaning ochilishini ta ’minlaydi.

M akroslam i loyihalash

M akroslami loyihalash Accessning boshqa obyektlaridek kon- struktor holatida amalga oshiriladi. Buning uchun:

1. 
   M a’lumotlar bazasi oynasida makros obyektini tanlaymiz. Agar hozircha boshqa makros bo'lmasa uning faqat Создать bo‘- limi aktiv bo‘ladi.
   
2. 
   Создать tugmasini bosamiz, natijada, makrosning konstruk- tor oynasi ochiladi (7.1-rasm). Konstruktor oynasi hozircha uch qismdan iborat (Макрокоманда, примечание ва Аргументы макрокоманды).
   

+ М а к р о с ! : м а к р о с |® ] E S

7.1-rasm.

266
M A’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS WINDOWS—9 X/2000 UCHUN)

М акрокоманда - har doim bo‘lishi shart bo‘lgan maydon. Bu maydonda kerakli makrokomandaning nomi ochiluvchi menyudan tanlanadi.

Примечание - bu maydonda makrokomanda nima ish ba- jarayotganligi haqida izoh yoziladi. Umuman, bu maydonda ma’lu- mot yozilishi shart emas.
Аргументы макрокоманды - Bu maydonning ko‘rinishi tanlangan makrokömandaga bog‘liq. Tanlangan makrokomandaga qarab bu maydon to‘ldiriladi.
Umuman makros konstruktori beshta qismdan iborat. Qolgan ikkitasini hosil qilish uchun konstruktorning asboblar panelidan

9. 
   XYE A *
   

II * (Имена макросов) va и ' (Условия) tugmalarini bosamiz (7.2-rasm).

21.