Ўзбекист0н рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим

Педагогик диагностикада ўлчаш ва шкалалашнинг мақсади. Таълим-тарбия жараёнида ўлчаш ва шкалалашнинг асосий йўналишиари мавжуд. Ўлчаслминг мақсади - доимо объект ҳодиса ёки жараённинг белгилари ҳақида ахборот олишни кўзда тутади. Биз объектнинг ўзини емас, унинг хусусиятлари ва фарқли томонларини ўлчаймиз. Масалан, биз стаининг ўзини емас, унинг баиандлиги, ени, бўйи, оғирлиги кабиларни ўлчаймиз.
Шкаланинг рақамли кўрсатгичлари ҳақиқатни аниқ акс еттирган тақдирда шкалалаш солиштириш жараёнини бевосита осонлаштиради.
Миқдор ҳақида гапирилганда «эмпирик релятив» иборасининг маъносини таҳлил қилишга тўғри келади. Диктантда тўғри ёзилган сўзлар «емпирик фактлар миқдорини» ташкил қилиши мумкин. Агар диктантда Ҳасан 35та сўзни, Анвар 27 та сўзни, Умид 24 та сўзни хатосиз ёзган бўлса, биз фақат Ҳасанда Анварникидан, Анварда Умидникидан тўғри сўзлар кўпгинигина эмас, балки Ҳасанда Умидникидан тўғри сўзлар кўплигини ҳам назарда тутамиз. Эмпирик фактлар бири-бири билан маълум муносабатда бўлади.


Миқдорий ўлчов буни аниқ кўрсатиши керак. Лекин шеърни ифодали ўқиб берган ўқувчиларни, уларнинг ахлоқий нормаларга мос келишини ёки тарбияланганлик даражасини бундай ўлчаш қийин. Шу сабабли бугунги кунда ўлчашнинг даражасига мос қўйидаги шкалалар мавжуд:

• 
  номинал шкала;
  
• 
  тартибли шкала;
  
• 
  интервалли шкала;
  
• 
  муносабат ёки пропорсия шкаласи.