Ўзбeкиcтон рecпубликаcи олий ва ўрта махcуc таълим вазирлиги

2.3. Ўқитиш жараёнида ахборот ҳамда телекоммуникация инфратузилмасини ҳамда маълумотлар базаси асосий тушунчалари.

Маълумотлар базаси (МБ) — бу аниқ предмет соҳадаги шакллантирилган ахборотлар тўплами. МБ — бу элементлар, бир хил тузилишга эга ёзувлар кўринишида тартибланган ахборотдир. Ёзувларни тартиблаш, қайта ишлаш учун уларни, берилган қоида бўйича танлаш имконини берадиган махсус дастурлар қўлланилади. МБ ахборотларни сақлаш, излаш ҳамда тартиблашнинг компьютер технологиясига тегишлидир.
МБ ни бошқариш ҳамда ишлашини таъминлайдиган дастурий таъминот маълумотлар базасини бошқариш тизими деб аталади (МББТ). МББТ маълумотларни излаш, киритиш, текшириш, қайта ишлаш шунингдек уларни ҳисобот шаклида босмага чиқаришни таъминлайди.
Ахборотларни сақлашда маълумотлар базасининг асосий функциялари ва вазифалари
МБ асосий 2 та элементни ўз ичига олади: шахсий маълумотлар базаси ҳамда бошқариш тизими. Кўпгина МБ тизимлари МББТ тизимлари орқали мурожаат қилинадиган маълумотларни қайта ишлаш дастурларини ўз ичига олади.

Амалий дастурий таъминот

МББТ

МБ

МБ тизимлари компонентлари
МББТ 2 хил гуруҳдаги функциялар бажарилишини таъминлайди: фойдаланувчилар (ёки амалий дастурий таъминот, АДТ)га МБ га рухсат бериш ҳамда МБ даги маълумотларни қайта ишлаш ва бошқариш.
МБ нинг асосий вазифаси бир хил маълумотлар тўпламидан максимал сондаги иловаларда фойдаланишдир. Ихтиёрий МБ кенгайиш қобилияти ҳамда маълумотларга бўлган талабларнинг ўзгаришини таъминлаш имкониятига эга бўлиши керак.
Ахборот тизимининг асосий вазифаси— ахборотларни шундай кўринишда сақлаш лозимки, керак бўлганда улардан тез фойдаланиш билан бир қаторда янгилаш мумкин бўлсин.
МБ предмет соҳаси ташқи дунёнинг ахборот моделидир. Унда қоида бўйича объект, унинг хусусиятлари, характеристикалари ҳақидаги маълумотлар сақланади. Ташқи дунёда объектлар ўзаро боғланган, шунинг учун МБ да бу боғлиқликлар ифодаланиши керак.
ЭҲМ хотирасида МБ нинг ДТ жорий ҳолатига мослигини таъминловчи предмет соҳасининг динамик модели ҳосил қилинади. МБ нинг бир хил маълумотлари кўплаб амалий масалаларни ечишда қўлланилиши мумкин. Бу билан МБ ЭҲМ ташқи хотирасидаги бошқа маълумотлар тўпламидан фарқ қилади.