Ўзбек тилида гендер тадқИҚИ

V. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI......................... 

---

 

3 

KIRISh 

IShNING UMUMIY TAVSIFI 

Mavzuning  dolzarbligi.  Bugungi  globallashuv  va  integratsiya  jarayonida  ilm  fanni 

yanada  yuksaltirish muhim ahamiyat kasb etadi.  Madaniyat, san’at, fanni rivojlantirish, uni 

yangi  davr,  yangicha  dunyoqarash  nuqtai  nazaridan  taraqqiy  toptirish  davlatimiz  va 

jamiyatimiz istiqbolining ustuvor yo’nalishlaridan biridir.

1

  

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.A.Karimov  “Xalqning  milliy  madaniyati  va 

o’ziga  xosligini  ifoda  etuvchi  vosita  bo’lmish  o’zbek  tilini  rivojlantirish,  bu  tilning  davlat 

maqomini  izchil  va  to’liq  ro’yobga  chiqarish  davlat  ishi  ahamiyatiga  molik”

2

  ekanligini 

ta’kidlagan edi. Darhaqiqat, o’zbek tili sohasida ham milliy ruh imkoniyatlarni tiklash uchun 

harakat  kuchaydi.  So’nggi  yillarda  o’zbek  tilini  ilmiy  tadqiq  etishning  qator  yo’nalishlari 

rivojlandi.  Bular  ichida  ayniqsa,  tilning  boshqa  fanlar  bilan  aloqasiga  ko’proq  e’tibor 

qaratilmoqda.  

Til kishilar o’rtasida eng muhim aloqa vositasi sifatida ijtimoiy mohiyat kasb etadi. 

Demak,  u  boshqa  ijtimoiy  hodisalar  bilan  uzviy  aloqadadir.  Shu  bois  ham  u  xalqning 

dunyoqarashi,  o’tmishi,  madaniyati,  ruhiyati  kabi  masalalarni  o’rganuvchi  falsafa,  tarix, 

etnografiya,  sotsiologiya,  psixologiya,  etika  kabi  fanlar  bilan  bog’liq.  Bu  bog’liqlik 

natijasida  tilshunoslikda  bir  qator  oraliq  yo’nalishlar  –  mentalingvistika,  etnolingvistika, 

sotsiolingvistika, psixolingvistika, neyrolingvistika kabi yangi fan sohalari vujudga keldi.  

O’zbek  tilshunosligida  ham  bunday  yondashuvlarning  kurtaklari  mavjud  bo’lsa-da, 

gender lingvistikasi yo’nalishi bo’yicha jiddiy tadqiqot ishlari amalga oshirilmagan. Gender 

lingvistikasi  nafaqat  sotsiolingvistika,  psixolingvistika,  balki  tilshunoslikning  barcha 

yo’nalishlari  bilan  bir  qatorda  inson,  kishilik  jamiyatini  o’rganadigan  boshqa  fanlar  uchun 

ham qiziqish kasb etadi. Bizning fikrimizcha, tilshunoslarni qiziqtirib kelayotgan, bir necha 

fanlarning  chorrahasida  hosil  bo’luvchi  gender  lingvistikasi  o’zbek  tilshunosligining 

rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi.