‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

6.5. Kanali qurilgan M DY - tranzistorlar
Tuzilishi va ishlash prinsipi. n — kanali qurilgan M D Y — tranzistor
tuzilm asi 6.9, a-rasm da va shartli grafik tasvirlanishi 6.9, b-rasm da
keltirilgan.
B unday tra n z isto rla rd a istok va stok orasida jo y lash g an tok
o'tkazuvchi kanal tranzistorni tayyorlash jarayonida hosil qilinadi.
Shuning uchun bunday tranzistor kanali “qurilgan” M T deb ataladi.
Kanal ion Iegirlash usuli bilan yarim o‘tkazgich sirtiga yaqin sohalarda
yupqa qatlam hosil qilish bilan am alga oshiriladi. K anali qurilgan
M D Y — tran z isto rla r istokka nisbatan zatvorga ikki xil ishorali
kuchlanishlar berilganda ham ishlay oladi.
Agar UZI = 0 b o ‘lganda tranzistorga Usl kuchlanish berilsa, kanal
orqali elektronlar toki oqadi. Bu tok stokning boshlang‘ich toki ISB0SHL
deb ataladi. Z atvorga istokka nisbatan m anfiy kuchlanish berilganda
kanalda tok y o ‘nalishiga k o 'n d alan g elektr m aydon hosil b o ‘ladi.
Bu m aydon ta ’sirida elek tro n lar kanaldan surib chiqariladi. K analda
elek tro n lar soni kam ayadi (kanal kam bag‘allashadi), uning qarshiligi
ortadi va stok toki qiym ati kam ayadi. Z atvordagi m anfiy kuch lan ish
qiym ati ortg an sari, tok qiym ati kam ayaveradi. T ran zisto rn in g bu
rejim i kantbagiallashgan rejim deb atalad i. Z atv o rg a b e rilg a n
m an fiy k u c h la n ish n in g m a ’lum q iy m a tid a sto k to k i n o lg a c h a
kam ay ad i (berk rejim ), ushbu kuch lan ish berkitish kuchlanishi
U Z,.BERK deb 3taladi-www.ziyouz.com
kutubxonasi
а)
b)
I z s
6.9-rasm . n — kanali qurilgan M DY - tranzistor tuzilmasi (a),
bunday tranzistorlam ing shartli grafik belgilanishi (b).
Agar zatvorga m usbat kuchlanish berilsa, ushbu kuchlanish hosil
qilgan m aydon ta ’sirida istok, stok ham da kristali asosdan elektronlar
kanalga kela boshlaydi, kanal o ‘tkazuvchanligi va stok toki qiym ati
ortadi. U shbu rejim kanali boyitilgan rejim deb ataladi.
K o‘rib chiqilgan jaray o n lar 6.10, a-rasm da ko‘rsatilgan statik stok
zatvor xarakteristika Usl = const b o ‘lgandagi Is = f (UZ1) da aks
ettirilgan.
D em ak, Uzl > 0 b o ig a n d a tranzistor kanali boyitilgan rejim da,
Uz/ < 0 b o ‘lganda esa, kam bag‘allashgan rejim da ishlaydi.
K anal boyitilgan rejim d a (6.10, b -rasm ) tra n z isto rn in g stok
xarakteristikalari boshlang‘ich Uz = 0 b o ‘lgandagi xarakteristikadan
yuqoriroqdan, kanali kam bag‘allashgan rejim da esa — b o shlang'ich
xarakteristikadan pastroqdan o ‘tadi.