‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

manfiy zaryadlangan zarrach alar — elek tro n lar energiyasi h am d a
m usbat z a ry a d la n g a n z a rr a c h a la r — p o te n s ia lla r e n e rg iy a s i
ifodalanishini nazarda tutm oq kerak. Shuning uchun y arim o‘tkazgich
sirti yaqinida potensialning ortishi energetik zonalarning og'ishiga
m os k elad i. Y a rim o ‘tk az g ic h d a g i e le k tro n la r k o n s e n tra ts iy a si
o ‘tkazuvchanlik zonasi Wc tubidan Ferm i sathi WFgacha b o 'lg an
m asofa bilan, kovaklar konsentratsiyasi esa Ferm i sathidan valent
z o n a
W v s h ip ig a c h a b o ‘lg a n m a s o fa b ila n a n i q l a n a d i.
K am bag‘allashgan sohada WF~ H ^ayirm a y arim o'tkazgich sirtiga
yaqinlashgan sari ortishi, Wc — l^ a y ir m a esa — kam ayishi rasm dan
k o 'rin ib turibdi.
Shu sababli y arim o 'tk azg ich sirtida kovaklar konsentratsiyasi
kam ayib, elektronlar konsentratsiyasi ortadi. Kovaklar va elektronlar
konsentratsiyasi mos ravishda quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi:
P SIRT = P p o e X P
(PT J
(6.8)
YlSIRT
= nroexp

SIRT
\

t
(6.9)
T aqiqlangan zona o ‘rta sathi Wj ni Ferm i sathi kesuvchi tekislikda
elektronlar konsentratsiyasi kovaklar konsentratsiyasiga teng b o ‘ladi.
K ichkina tashqi kuchlanish U berilganda Ferm i sathi W. sathdan
pastda b o ‘ladi. Shuning uchun kam bag‘allashgan sohada elektronlar
konsentratsiyasi kovaklar konsentratsiyasidan kichik b o ‘ladi (6.6, a
rasm da ular ko‘rsatilm agan). Kuchlanish qiym ati ortishi bilan kovaklar
qochaveradi, kam bag‘allashgan qatlam esa kengayaveradi. Shu bilan
b irg alik d a y a rim o ‘tk azg ich sirtiga k o 'p ro q e le k tro n la r to rtila d i.
Y arim o 'tk azg ich sirtida elek tro n lar konsentratsiyasi u larn in g sirt
to m o n g a d r e y f la n is h i va y a r im o 'tk a z g ic h s ir tid a h a m d a
kam bag‘allashgan soha hajm ida issiqlikdan generatsiyalanish tezligining
ortishi hisobiga ko‘payadi.
O datda elektronlam ing issiqlikdan generatsiyalanish toki ju d a kichik,www.ziyouz.com
kutubxonasi
shuning uchun istoksiz M D Y — tuzilm ada invers qatlam shakllanishi
juda sekin (1 m ks dan 10 s gacha) sodir boMadi.
a)