‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

12.5. Komplementar M DY — tranzistorlar asosidagi mantiq
elementlar
Kom plem entar M DY-tranzistorli elektron kalitlarning afzalliklari
I I .6-paragrafda ko‘rib chiqilgan edi. Bu kalitlarning statik rejimda
quw at iste’moli o‘nlarcha nanovattni tashkil etib, tezkorligi esa 10
M Gs va undan yuqori chastotalarda ishlashga imkon beradi. M DY —www.ziyouz.com
kutubxonasi
tranzistorli RISlar ichida kom plem entar M DY -tranzistorli M Elar
(KMDYTM) yuqori xalaqitbardoshlikka ega bo‘lib, kuchlanish manbayi
qiymatining 10-^45% ni tashkil etadi. Yana bir afzalligi — kuchlanish
manbayidan samarali foydalanish hisoblanadi, chunki mantiqiy o ‘tish
deyarli kuchlanish manbayi qiymatiga teng. Demak, RISlar kuchlanish
manbayi qiymatining o ‘zgarishiga sezgir emas. KM DY-tranzistorli
M Eda kirish va chiqish signallari qutblari va sathlari mos tushadi, bu
esa o ‘z navbatida MElarni o ‘zaro bevosita ulash imkoniyatini beradi
(sath siljitish qurilmasi talab etilmaydi).
KM DY-tranzistorlarda HAM -EM AS va YOKI-EM AS mantiqiy
am allar oson tashkil etiladi. HAM -EM AS m antiqiy amali kirish
tranzistorlarini ketma-ket ulash yo‘li bilan, YOKI-EM AS mantiqiy
amali esa — ularni parallel ulash yo‘li bilan amalga oshiriladi. Bu
vaqtda har bir kirish uchun kalit-invertorni hosil qiluvchi ikkita tranzistor
talab qilinadi. Yuklamadagi p — kanalli va qayta ulanuvchi n - kanalli
tranzistorlarning bunday kombinatsiyasi KM DY — tranzistorlarning
asosiy xossasi — statik rejimda ixtiyoriy kirish signalida tok iste’mol
qilmaslik shartini saqlab qoladi.
2HAM -EM AS sxemada yuklama vazifasini bajaruvchi tranzistorlar
bir-biriga parallel ulanadi (12.13, a-rasm ), 2YOKI-EM AS sxemada
esa — ketma-ket (12.13, b-rasm). Bunday prinsip yordamida faqat
ikki kirishli elementlar emas, balki kirishlar soni katta bo'lgan sxemalar
ham tuziladi.
a) b)
12.13-rasm. KMDY tranzistorlar asosidagi 2HAM-EMAS (a) va
2YOKI-EMAS (b) mantiq elementlarning sxemasi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
2HAM -EM AS sxema (12.13, a-rasm) quyidagicha ishlaydi. Sxema
kirishlariga U°KIR < U"bo.s kuchlanisli berilsa, barcha qayta ulanuvchi
(« — kanalli tranzistorlar) ochiq bo‘lib, chiqish kuchlanishi U° ga
teng bo‘ladi. Kirish signallarining boshqa kombinatsiyalarida ketm a
ket ulangan qayta ulanuvchi tranzistorlardan biri berkiladi. Bu vaqtda
chiqish kuchlanishi U1 = Eu ga teng bo'ladi.
2YOKI-EMAS sxema (12.13, b-rasm) quyidagicha ishlaydi. Sxema
kirishlariga U°KlR < U"B0.S kuchlanish berilsa, qayta ulanuvchi n —
k a n a lli tr a n z is to r la r b e rk b o ‘la d i, c h u n k i u la rd a k an al
induksiyalanmaydi. p — kanalli tranzistorlarda esa kanal induksiyalanadi,
chunki ularning zatvorlari asosga nisbatan manfiy potensialga ega
bo ‘ladi. Bu potensial qiymati U°KlR - Ehfz,— EM bo‘lib, bo‘sag‘aviy
kuchlanish qiy m atid an katta b o ‘ladi. Lekin, k an allard an berk
tranzistorlarning juda kichik toklari oqib o ‘tadi. Shu sababli kanallardagi
kuchlanish pasayishi deyarli nolga teng bo‘ladi va chiqish kuchlanishi