‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

6
w
ni
FC
+*n
FC
NO
-Гт,
N С
0\'
10
±
9.1-rasm. OKning shartli (a) va standart
grafik (b) belgilanishi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
OK ikkita kirishga ega: inverslaydigan (aylana yoki ishora
b ilan belgilangan) va inverslamaydigan. A gar signal O K ning
inverslaydigan kirishiga berilsa, u holda chiqishdagi signal 180°ga
s iljig a n , y a ’ni in v e rsla n g a n b o ‘la d i. A g ar sig n a l O K n in g
inverslamaydigan kirishga berilsa, u holda chiqishdagi signal kirish
signali bilan bir xil fazada bo‘ladi.
OKda ikki qutbli (±3 V... ±20 V) kuchlanish manbayi qo‘llaniladi.
Bu manbalarning ikkinchi qutblari, odatda, kirish va chiqish signallari
uchun um um iy shina b o ‘lib hisoblanadi va ko‘p hollarda OKga
ulanmaydi.
OK lar o ‘z xususiyatlariga ko‘ra ideal kuchaytirgichlarga yaqin.
Ideal kuchaytirgich'. cheksiz katta kuchaytirish koeffitsientiga; cheksiz
katta kirish qarshiligi; nolga teng b o ‘lgan chiqish qarshiligiga;
inverslaydigan va inverslamaydigan kirishlarga, bir xil signal berilganda
nolga teng bo‘lgan chiqish kuchlanishiga, cheksiz katta keng o ‘tkazish
polosasiga ega.
OKlar rivojlanishning uch bosqichidan o ‘tdilar.
Birinchi bosqichda universal OKlar ishlab chiqilgan. Birinchi avlod
OKlari n — p — n turli tranzistorlar asosida uch kaskadli tuzilm a
sxemasi bo'yicha qurilgan bo‘lib, ularda yuklama sifatida rezistorlar
q o ‘llanilgan. Bunday O K larga K 140U D 1 va K 140U D 5 turdagi
kuchaytirgichlar kiradi. Bu OKlarning asosiy kamchiligi uncha katta
bo ‘lmagan kuchaytirish koeffitsienti (Kv = 300-^4000) va kichik kirish
qarshiligi (RKI/fz4 kOm) edi.
Ikkinchi bosqich OKlarida bu kam chiliklar yo‘qotilgan, chunki
ular ikki kaskadli sxemalardan tuzilgan. Tok bo'yicha katta kuchaytirish
koeffitsientiga ega bo'lgan tarkibiy tranzistorlar qo‘llash va yuklamadagi
re z is to rla rn i d in am ik y u k lam alarg a a lm a sh tirish y o ‘li b ilan
x a ra k teristik alarn in g yaxsh ilan ish ig a erish ilg an . B arqaror tok
generatorlari dinam ik yuklam alar b o ‘lib, ular o ‘zgaruvchan tokka
nisbatan katta qarshilik qiymatini ta ’minlaydilar. Ikkinchi avlod ba’zi
OKlarida kirish kaskadi p — n o ‘tish bilan boshqariladigan /; — kanalli
M Tlar asosida differensial sxema bo‘yicha bajarilgan. Bu holat OK
kirish qarshiligini oshirishga imkon berdi. Ikkinchi avlod integral
OKlariga К у = 45000 bo‘lgan K140UD7 turdagi kuchaytirgich kiradi.
Uning kamchiligi — tezkorligining chegaralanganligi.
Uchinchi bosqich OKlari bir vaqtning o ‘zida yuqori kirish qarshiligi,
katta kuchaytirish koeffitsienti va yuqori tezkorlikka ega. Bundaywww.ziyouz.com
kutubxonasi
OKlarning o ‘ziga xosligi shundaki, ularda tok bo'yicha juda katta
kuchaytirish koeffitsienti (/? = 103-H 0 4) ga ega bo‘lgan tranzistorlar
qo‘llanilgan. Uchinchi avlod integral OKlariga K140UD6 turdagi
kuchaytirgichlar kiradi. T o‘rtinchi avlod (maxsus) OKlarining ba’zi
parametrlari rekord qiymatlarga ega. Ularga, masalan, kuchlanish
bo‘yichajuda katta kuchaytirish koeffitsienti (Ku = 106) ga ega bo'lgan
K152UD5 turdagi, chiqish kuchlanishining ortish tezligi yuqori (75
V/mks dan katta) bo‘lgan K154UD2 turdagi va kichik iste’mol toki
(0,5 mA dan kam) ga ega bo‘lgan K140UD12 turdagi OKlar kiradi.