Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Tuzuk-i-Jahangiri, tr. A. Rogers, ND. 1978 ii p. 1956 TJ. P. 112.
2. Ўша асар. П. Б. 116Б TJ. P. 3229. 
McChesney R. D. Wagfin Cen­
tral Azia, Princeton Univ. Press, Princeton, 1991, p. 110.
3. McChesney R. D. Wagf in Central Azia, Princeton Univ. Press,
Princeton, 1991. p. 110.
108


хон 1572-73; 1577-78 ва 1586 й и л л ард а Ҳ и н д и стон га эл чи л ар 
ю б о р д и .1
А б дуллахоннинг эл ч и си О лтам иш 1572 йили Деэушга боради. 
Э лчи А б дуллахоннинг ҳар и к к ал а м ам лакат ўртасида давом этиб 
келаётган д ўстл и к ал о қал ар и н и куч ай ти ри ш ҳақидаги м актуби- 
ни то п ш и р а д и .2 А кбар ўзбек э л ч и с и н и , Гужарат ю ри ш и м уваф - 
ф ақ и я тл и тугагач, қабул қилад и. А кбар элчи орқал и А бдуллахон 
н ом и га ю борган м актубида д ўстлик м уносабатларини ўрнатиш га 
рози э к а н л и ги н и билдиради.
Ў збек эл ч и си Ҳ и н д и сто н д ан ўз ю ртига қайтиш а р а ф а с и д а
Б адахш онда ҳ о к и м и ят учун ўзаро кураш бош л ан ган л и ги маълум 
б ўлади. И м п е р а т о р А кбар бу кураш д а ўзбек х о н и н и н г қўли 
б ор л и ги н и гум он қилади. 1577 йилда А бдуллахоннинг и к к и н ч и
эл ч и си М и р А бдураҳмон Хўжа С ад р Ҳ и н д и стон га келади. Э лчи 
Т у р ки сто н б и л ан Ҳ и н д и сто н ўртасида Э р о н н и бўлиб о л и ш н и
т а к л и ф қилади. Э н д и А кбар ўз н авб атид а М ирза Ф улод б о ш ч и - 
ли ги д а ўз э л ч и л а р и н и А бдуллахон сар о й и га ю боради. Б ундан 
м ақсад, ҳи н д эл ч и си Э р о н н и н г м усулм он давлати э к а н л и ги н и
э с л а т и б , А к б а р н и н г бу д а в л а т е р л а р и н и бўлиб о л и ш га р о зи
э м а с л и ги н и ан гл ат и ш и к ер ак эди. Э лчи зи м м аси га и к к и н ч и
вази ф а ҳам ю к лати лган эди. А бдуллахон д а в л а ти н и н г то б о р а 
к у ч а й и б б о р и ш и Б а д а х ш о н га х а в ф ту ғд и р а ё тга н эд и . Ҳ и н д
то м о н и бу х а в ф н и н г ол д и н и ол и ш учун қуролли куч и ш л а ти ш - 
дан кўра д и п л о м а т и к йўл б и л ан к ел и ш и ш га уринади. Ш у н и н г 
учун М и р за Ф ул од ўзбек х о н и н и н г Б адахш онга нисбатан м ун о- 
с а б а т и н и а н и қ л а ш в а з и ф а с и н и ҳам б а ж а р и ш и к е р а к э д и . 
Ҳ ақи қ атд а А к б а р н и н г тахм и н и тўғри эд и .3
Абдуллахон Балх ва Ҳ и ротн и эгаллагач, Бадахш он ва К обулни 
ҳам б оси б о л и ш н и м ўлж аллаган эди. 1583-1584 й и лларда ўзб ек 
қ ў ш и н л а р и Б а д а х ш о н г а ҳужум қ и л и б , уни б о с и б о л д и л а р . 
Б адахш он ҳ оки м и М ирза С ул ай м он ва у н и н г набираси Ш оҳрух 
А кбардан ёрдам сўради. Кобул ҳ оки м и М и рза Ҳ аки м ҳам ўз
1. Аҳмедов Бури. Историко-географическая литература Средней Азии
XVI-XVII вв Фан. Тош., 1985. с. 53.
2. Ramesh Chandra Varma. Akbar and Abdulla Khan. “Islamic Cul­
ture”, Vol. XXI, № 4, 1947, Hyderabad, p. 330.
3. Бу ҳақда қаранг: Низомиддинов И. Ўрта Осиёнинг чет эл шарқи
билан муносабатлари. Т., 1961. 15-38-бетлар
109


ерларига туғилган х авф н и н г олдини олиш учун А кбарга ёрдам 
сўраб мурож аат қ и л д и .1 Ш у сабабдан А кбар катта қуролли куч 
б и л ан 1585 й и л д а П а н ж о б га кел д и ва ш у й и л и К о б у л н и ўз 
им периясига қўш иб олиб, А бдуллахоннинг реж аларини ч и п п ак ка 
чиқарди. А кбар том он и д ан амалга ош и ри л ган и ш л ар Абдулла- 
хон н и хавф сиратиб қўйди ва у н и н г Э р о н га ни сб атан б о с қ и н - 
ч и л и к с и ё са ти н и давом этти ри ш да бу м асал а ю заси д ан ҳинд 
и м п ер ато р и н и н г рози л и ги н и олиб, у б и л ан и т т и ф о қ бўлиш га 
мажбур этди2.
Ш у й ўсинда д и п л о м а ти к ал оқалар узлуксиз д авом этавер ган - 
л и ги б и зга турли м анб алард ан маълум.
1585 йилда Абдуллахон том он и д ан Ҳ и н д и стон га М ирқурайш
раҳбарлигида элчилар ю борилган эди. “А бдулланом а” асар и н и н г 
м у а л л и ф и Ҳ о ф и з Т а н и ш н и н г т а ъ к и д л а ш и ч а , М и р қ у р а й ш
э л ч и л и г и Ҳ и н д и с т о н ғ а ў зб е к л а р т о м о н и д а н Б а д а х ш о н н и н г
(1584) босиб о л и н и ш сабабларини туш унтириш учун ю борилган
чунки бу ҳодиса бобурийлар им п ери яси то м о н и д ан Ҳ и н д и стон га 
нисбатан д у ш м ан л и к иш и деб қаралиш и м ум ки н эд и 3.
Ў збеки стон Ф а н л а р А кад ем и яси Ш а р қ ш у н о с л и к и н сти тути - 
д а сақл ан аётган “ Т ари хи А к барш оҳи ” қўлёзм аси д а, М и р қу р ай ш
эл чи л и ги сарой га кел м асд ан о л д и н , Т ур о н д ан А к б ар н и хурсанд 
қ и л и ш учун э н г ях ш и ў й н о қ и к а б у тар л ар б и л а н ў й н а ту в ч и
к аб утарб озлар кел и ш ган . «Ш у ку н и , - д е б ё зад и м у ал л и ф , - 
Н азар б и й ва у н и н г б олалари Қ ам барб и й , Ш о д б и й ва Б о қ и б и й - 
л а р қудси о стон ага саж да қи л и б , п е ш о н а л а р и н и ё р и қ этдилар. 
Турон эл ч и л ар и ш у вақт С и н д дарёсига етган бўлиб, Зобул и стон
ту п р о ги д а эд и лар. М и р қ у р а й ш -с а й й и д л а р у р у ги н и н г э н г ях- 
ш и си , от, туя, йўрға, хачирлар, яхш и п ўсти н , те р и ва б ош қа 
н а ф и с м оллар б и л ан у о л и й даргоҳга д и л о м и з д ўстл и к ҳақидаги 
н ом а б и л ан ю борилди». “Т арихи А к барш оҳи ” м у ал л и -ф и А кбар 
к а с а л л и к с а б а б л и у з о қ в а қ т М и р қ у р а й ш э л ч и с и н и қаб ул
қи л м аган и , сўнгра бу ҳол эл чи л арн и таш в и ш га сол гач , уларни 
А кбар янги со л и н ган 21-девонхонада қабул қи л ган л и ги ҳақида 
баён қилади, “ Х и сравон а зи ёф ат б е р и л д и ” , д еб ёзад и .4
/. //. 

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish