Зарядланган заррачалар

Ўтказувчанлик токи миқдори бирор юза s орқали вақт бирлигида ўтаётган заряд миқдори q билан ўлчанади.

• Ўтказувчанлик токи миқдори бирор юза s орқали вақт бирлигида ўтаётган заряд миқдори q билан ўлчанади.
• Вақтнинг ихтиёрий онида ўтказувчанлик токи кўрилаётган s юзадан заряд ташувчилар билан кўчирилаётган электр зарядининг вақт бўйича ҳосиласига тенг, яъни

Ўтказгичнинг барча нуқталарида тартибли ҳаракатланаётган зарядлардан ташқари, тартибсиз ҳаракатланаётган электроннлар ҳам мавжуд бўлади, оқибатда улар ўтказгич орқали ўтаётган токнинг тартибли ҳаракатига халақит беради.

• Ўтказгичнинг барча нуқталарида тартибли ҳаракатланаётган зарядлардан ташқари, тартибсиз ҳаракатланаётган электроннлар ҳам мавжуд бўлади, оқибатда улар ўтказгич орқали ўтаётган токнинг тартибли ҳаракатига халақит беради.
• Бу холат ўтказгичнинг ёки материалнинг ҚАРШИЛИГИ деб аталади.
• Ўтказгич қаршилиги ўзгармас ток занжирларида R ва ўзгарувчан ток занжирларида r билан белгиланади. ҚАРШИЛИК немис олими Георг ОМ (1787-1854) шарафига Ом деб белгиланади.

Ўтказгичларнинг қаршилиги шу ўтказгич тайёрланган материалнинг хусусиятига боғлиқ бўлади. Шу материалларни бир бири билан таққослаш, хусусиятларини аниқлаш мақсадида СОЛИШТИРМА ҚАРШИЛИК тушунчаси киритилади ва (РЎ деб ўқилади) билан белгиланади.

• Ўтказгичларнинг қаршилиги шу ўтказгич тайёрланган материалнинг хусусиятига боғлиқ бўлади. Шу материалларни бир бири билан таққослаш, хусусиятларини аниқлаш мақсадида СОЛИШТИРМА ҚАРШИЛИК тушунчаси киритилади ва (РЎ деб ўқилади) билан белгиланади.
• кесимга эга бўлган 1м узунликдаги ўтказгич қаршилиги СОЛИШТИРМА ҚАРШИЛИК деб аталади ва қуйидаги формула орқали ҳисобланади.

• Бу ерда:
• R – ўтказгич қаршилиги, Ом;
• S – ўтказгич кесими, ;
• l - ўтказгич узунлиги, М.

Бирор ўтказгич орқали ўтаётган электр токи бир қанча қаршиликларга учрайди, шу сабабли энергия йўқотилади. Одатда энергия йўқотилмайди, фақат бир турдан бошқа турга ўтади, бу холатда ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯСИ ИССИҚЛИК ЭНЕРГИЯСИГА ЎТАДИ. Электр қаршиликка эга бўлган ўтказгич орқали электр токи ўтса шу ўтказгичда ИССИҚЛИК ажралади.

• Бирор ўтказгич орқали ўтаётган электр токи бир қанча қаршиликларга учрайди, шу сабабли энергия йўқотилади. Одатда энергия йўқотилмайди, фақат бир турдан бошқа турга ўтади, бу холатда ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯСИ ИССИҚЛИК ЭНЕРГИЯСИГА ЎТАДИ. Электр қаршиликка эга бўлган ўтказгич орқали электр токи ўтса шу ўтказгичда ИССИҚЛИК ажралади.
• Электр энергиясини иссиқлик энергиясига айлантириш хусусиятига эга бўлган ўтказгич РЕЗИСТОР ҚАРШИЛИГИ дейлади. Худди шундай хусусиятга эга бўлган элемент РЕЗИСТОР деб аталади.