N azorat savollari:
1. E lem entar zarralarning ochilish tarixi va bu zarralar xususiyatlarini
aytib bering.
2. E lem entarlik alom atlari nim a? Q anday zarrani elem entar zarra dey-
ish m um kin?
3. Fundam ental ta ’sirlashuvlar: a) kuchli, b) elektrom agnit, d) kuchsiz
ta ’sirlashuvlam ing kuchlar xususiyatlari va ta ’silashuv m exanizm larini
tushuntiring.
4. Z arralarning parchalanish reaksiyasi, p archalanishda vujudga kel
gan zarralar kinetik energiyasini ayting.
5. Z arralar to ‘qnashuvlarida zarralar tu g ‘ilish reaksiyasi, reaksiya va
ostona energiyalari va u lar orasidagi b o g 'la n ish lar nim alardan iborat?
6. Z arralar kvant sonlari (B, q, L, I, P, T, T z, S) va bu kvant sonlarining
fundam ental ta ’sirlashuvlarda saqlanishi yoki saqlanm asligini izohlang.
7. Z arralar izom ultiplet, superm ultipletlarini ayting.
8. K varklar va ularn ing xususiyatlarini tushuntiring.
9. K varklarni erkin holda kuzatish m um kin em aslik sabablarini ayting.
10. A dronlarning kvark tarkibi qanday?
11. Parton, glyuon nim a?
12. K vark nazariyasiga k o 'ra , adronlar o ‘zaro ta ’sirlashuv m exanizm i
qanday?
13. Fundam ental zarralar. N im a uchun fundam ental zarralar hisoblana-
di?
269
AMALIY MASHG‘ULOTLAR MAVZULARL
1. Yadroning kvant xarakteristikalari:m assasi, energiyasi,
o‘lchami, spini va m agnit m om entlari
1.1. Plutoniy neytral atomi massasining qanday qismini uning elektron
qatlami tashkil etadi.
(j. 2,16-1(П
1.2. Agar neytral litiy atomining massasi 7.01601 a.m.b.ga teng bo‘lsa,
litiy yadrosining massasi aniqlansin.
0- 7,01436 m.a.b)
1
О
1
-л,
1.3.
j H 9 \H •>
6C neytral atomlari va elektron massalariningma’lum
qiymatlaridanfoydalanibprotonningmp, deytonningmd,
yadrosining
massalari aniqlansin.
Q.
1,00728 m.a.b.; 2,01355 m.a.b.; 11,9967 m.a.b.)
1.4. Alfa-zarraning (4He2 geliy yadrosi) massasi ma=4.0015a.m.b. neytral
geliy atomining massasi ma aniqlansin. (j .4,00260 m.a.b.)
1.5. Og‘ir vodorod atomi yadrosining massa yetishmovchiligi Д m va
bog4anish energiyasi Eb aniqlansin.
0- 0,00240 m.a.b.: 2,23 MeV)
1.6. Bitta proton va ikkita neytron atom yadrosiga birlashganda ajralib
chiqadigan energiya Eb aniqlansin.
(j.8.49 MeV)
1.7 .12C6 yadrosining solishtirma bogclanish energiyasi aniqlansin.
0. 7,68 MeV/nuk)
1.8. Ikkita proton va bitta neytrondan tashkil topgan yadroning
270
bog‘lanish energiyasi E =7.72 MeV. Shunday yadroga ega boMgan neytral
atomning massasi ma aniqlansin.
(j. 3,01604 m.a.b.)
1.9.
Agar atom yadrosi uchta proton va ikkita neytrondan iborat va bu
yadroning bogManish energiyasi Eb=26.3 MeV boMsa, neytral atomning
massasi ma aniqlansin.
(j,-5,01258 m.a.b.)
1.10.7Li3 va 7Be4 yadrolarini alohida nuklonlaiga ajratish uchun qanday
eng kam E energiya sarflanishi kerak? Nimaga bu energiya berilliy yadrosi
uchun litiy yadrosinikiga qaraganda kam?
O'. 39,2 Mev: 37,6 MeV)
1.11. I4N7 azot yadrosidan bitta neytronni ajratib olish uchun qanday
eng kam E energiya sarflash kerak?
0- 10,6 MeV)
1.12. ,4N7 azot yadrosidan bitta protonni chiqarib yuborish uchun zarur
boMgan minimal energiya E topilsin?
0- 7,55 MeV)
1.13. 18Og kislorod yadrosining bogManish energiyasi Eb=139.8 MeV
ga teng, 19F9 ftor yadrosiniki 147.8 MeV. Ftor yadrosidan bitta protonni
ajratib olish uchun qanday minimal energiya E sarflash lozimligi
aniqlansin.
0- 8,0 MeV)
1.14.4He2 yadrosini ikkita teng boMakka ajratish uchun qanday eng
kam bogManish energiyasi E ni sarflash kerak. (j. 23,8 MeV)
1.15.12C6 uglerod yadrosini uchta bir xil boMakka ajratish uchun zarur
boMgan eng каш E energiya aniqlansin.
(j. 7,26 MeV)
271
Д, 16. Veyzeker yarim emperik formulasiga ko‘ra 24Cr52 atomining
massasini hisoblang. Olingan natijalami bu izotop massasining tajribada
olingan qiymatlari bilan solishtiring.
(j. 51,9639 m.a.b.)
1.17. Yarim empirik formulaga ko‘ra 10Ne20 , 38Sr98, 92U235 yadrolarida
har bir nuklonga to‘g‘ri keluvchi bog‘lanish energiyasini hisoblang.
(j. 19,9725 m.a.b., 0,1932 m.a.b., 8,8,99 MeV)
1.18. Quyidagi yadrolarning diametrlari aniqlansin: 1) * £ /; 2)
^ A l ;
Download Do'stlaringiz bilan baham: |