Zarralar fizikasi


 Issiq neytronlarda ishlaydigan reaktorlar


bet146/233
Sana30.01.2022
Hajmi
#419300
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   233
Bog'liq
Atom yadrosi va zarralar fizikasi. Муминов

5.10.1. Issiq neytronlarda ishlaydigan reaktorlar
Issiqlik neytronlarida ishlaydigan reaktorhing sxem asi 5.14-rasm da 
keltirilgan.
188


5.14-rasm.
R eak to rn in g asosiy qism i aktiv z o n a d ir (1). U n d a z a n jir reaksiya 
yuz berib, energiya ajraladi. N ey tro n larn in g tash q arig a chiqib ketishini 
kam aytirish uchun aktiv zonaga qaytargich (2) ich ig a jo y la n a d i. A ktiv 
z o n a n e y tro n la rn i s e k in la tu v c h i b lo k la rd a n (3 ) v a u la rn i ic h id a
joylashgan yo q ilg ‘i kassetalari TV E L lardan (4) tash k il topgan (TVEL- 
issiqlik ajratuvchi elem ent). (5) k an a llar o rq a li T V E L dan ajralgan 
issiqlikni olib ketuvchi g a z y o k i su y u q lik (issiq lik eltk ich ) o ‘tkaziladi. 
R e a k siy a in te n s iv lig i n e y tro n la rn i k u c h li y u tu v c h i m o d d a la rd a n
y asalg an m axsus ste rje n la r y o rd a m id a b o sh q a rila d i. R eak to r ishga 
tu sh irilish d an oldin n eytronlarni y u tu v ch i (k ad m iy yoki bor karbidi) 
sterjen (6) aktiv zonaga to ‘la k iritilg an h o latd a b o ‘ladi. B u h olda к < 1 
va zan jir reaksiya b o ‘lm aydi. Sterjen aktiv zon ad an ch iq arila borishi 
bilan к ortadi va к = 1 da reak to r statsio n ar rejim d a ishlay boshlaydi. 
R eaktorning halokatini oldini olish m aqsadida q o ‘shim cha sterjen doim 
tayyor turadi. N ey tro n lar soni keragidan ortib ketishi bilan bu sterjen 
avto m atik rav ish d a aktiv zo n ag a k iritila d i v a h a lo k a t old i olinadi. 
R eaktorda hosil b o ‘lgan radioaktiv n u rlan ish lard an saqlanish uchun u 
n e y tr o n v a g a m m a - n u r la r n i y u tu v c h i r a d ia ts i o n x a v f s i z li k n i
ta ’m inlaydigan m assiv jis m b ilan (7) o ‘raladi.
189


5.10.2. Tez n eytronlarda ishlaydigan reaktorlar. B re d e rla r
Tez neytronlarda ishlaydigan reaktorlar alohida xususiyatga ega.
1) Y oqilgM ni y u q o ri a n iq lik k a c h a to z a la s h ta la b e tilm a y d i. 
Aralashm alarda tez neytronlar каш yutiladi.
2) Y oqiIg‘i kuchli konsentrlangan, y a ’ni uran bilan boy itilg an
boMishi kerak.
3) Tez n e y tro n larn in g effek tiv kesim i k ich ik b o ‘lgani u ch u n
yoqilg‘ini issiq neytronli reaktorlardagidan ko‘proq olish talab etiladi.
4) Bu reaktorlar uchun sekinlatgich talab etilmaydi. Aktiv zonaning 
o ‘lchami ju d a kichik, energiya ajralish zichligi yuqori 0,5 kW /sm 3 
gacha yetadi.
5) Issiqlikni olib ketuvchi modda neytronlarni sekinlatmasligi kerak. 
Shu maqsadda suyuq natriy foydalaniladi.
6) Tez neytronlar moddalarda yutilish ehtimolligi kichik b o clgani 
uchun reaktorni b oshqarishda y utu v ch i sterjen lard an fo y d alan ib
boclmaydi. Tez neytronli reaktorlami boshqarish aktiv zona va neytronlar 
qaytargich oralarini yaqinlashtirish, uzoqlashtirish bilan olib boriladi. 
Tez neytronli reaktorlarni boshqarish murakkab. Lekin shunga qaramay 
ulardan kelajakda keng foydalanish mumkin. Chunki sekin neytronli 
reaktorlar uchun zarur boMgan 238U va 232Th element yadrolari tomonidan 
radiatsion yutilish natijasida yadroviy yoqilg‘i sifatida ishlatish mumkin 
bo4lgan yangi 239Pu va 233U izotoplari hosil bo‘ladi. Bunday reaktorlarga 
k o ‘p ay tiru v ch i re a k to rla r yoki briderlar deyiladi:

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish