Zararkunanda dasturlarning turlari

Buyog‘igachi
? 
Foydali kompyuter dasturlari va zararkunanda dasturlarning evolyutsion yo‘li 
umumiydir. Hozirda, qo‘shimcha reallikka ega ko‘zoynaklar va neyron tarmoqlari 
rivojlanayotgan davrda yashayapmiz. Demak, tez orada, qo‘shimcha reallikka ega 
ko‘zoynakdagi reklamani almashtirib qo‘yadigan, yoki, neyrotarmoqda 
o‘rmalaydigan zararkunandalar paydo bo‘lishini kutish mumkin. Fizik real borliq 
turli xil «aqlli» gadjetlar va sensorlar orqali virtual olam bilan bog‘lanmoqda. Aqlli 
shahar, aqlli uy, raqamli egizak va ho kazo sistemalar xakerlarning oldinda 
ko‘zlagan nishoni bo‘lishi ehtimoli katta. Buyumlar interneti esa vaziyatga baho 
berishda daqiq bo‘lishi talab qilyapti. Axir, aqlli uy, aqlli shahar, raqamli egizak va 
ho kazolardagi barcha-barcha datchiklar va qurilmalar tarmoq orqali o‘zaro 
bog‘lanadi. Ular muttasil ma’lumot almashinadi. Shu sababli ham, ulardan 
foydalangan holda ishlaydigan, ya'ni, ularni o‘ziga bo‘ysundira oladigan 
zararkunanda dasturlar qarshisida ham yanada katta imkoniyatlar maydoni ochiladi. 
Endi ATP guruhlari butun boshli shaharlarning energetik tarmog‘ini izdan 
chiqarishi, suv ta’minotini zararlashi, hatto saylovlarning natijalariga ham 
aralashishi mumkin. Va bu aytganlarimiz hech qanaqasiga fantastika emas, balki, 

---

o‘tgan 2020-2021 yillarda sodir bo‘lgan real kiberhujumlar va ularning oqibatlaridan 
keltirilgan misollardir. Albatta, dasturiy ta’minot va kompyuter texnologiyalari 
olami qanchalik taraqqiy etib, bizning hayotimizni osonlashtirar ekan, shu bilan 
birga, zararkunanda dasturchilar ham o‘zlarining fantaziyalarini amalda sinab 
ko‘rishda davom etishadi. Kurash esa to‘xtamasa kerak...