Zamonaviy texnologiyalar

 
Darsga qo‘yilgan didaktik talablar: 
 
 o‗quv  maqsadlarini  aniq  va  ravon  belgilash,  dars  bosqichlarining  ketma-
ketligi  jarayonining  rivojlantiruvchi  ta‗lim  va tarbiyaviy  maqsadlarini  ta‗min 
etish; 
 ta‗lim    mazmunini    optimal    aniqlash,  o‗quv  dasturlari,    standart    meyorlariga 
moslash, o‗quvchilar tayyorgarligini  dars jarayoniga mosligi; 
 bilimlarni  o‗zlashtirib  olishlarini  kafolatlash  orqali  o‗quvchilarni  ko‗nikma, 
malakalarni  egallab olishga tayyorlash; 
 dars  mazmuniga   mos  ravishda  ratsional  metod,  uslub,  vositalarni  tanlay 
olish,    orqali    o‗quvchilar    qiziqishini    oshirish    yakka    va    jamoa    tartibida  
ishlashga muhit yaratish; 
 dars jarayonida turli  didaktik prinsplardan foydalanish;  
 o‗quvchining muvaffaqiyatli  o‗qishi uchun muhit yaratish. 
Dars  shakillari  olib  borilayotgan  ta‗lim  jarayoniga  tubdan  o‗zgartirishlar  
kiritadi. 
Ular  quyidagilardan  iborat:   
 aralash  darslar;  yangi  bilimlarni  o‗zlashtirish darslari;  
 yangi ko‗nikmalarni shakillantirish  darslari; 
 umumlashtiruvchi o‗tilganlarni  tizimlovchi  darslar; 
 bilim  ko‗nikmalarni  tizimlovchi  va  nazorat etuvchi darslar;  
 olingan  bilim  va ko‗nikmalarni  amalda qo‗llovchi darslar;  
Olib  borilishiga  qarab ham  ko‗rinishlarni  ifodalovchi  dars  turlari mavjud. 
Bular  quyidagilar: 
1. Illyustrativ  va  tushuntiruvchi  darslar.  Bunday  darslarda  o‗quv jarayoni  
asosan    ko‗rgazmali    metodlar    asosida    olib    boriladi.    Bu    darslarda    asosan 
o‗quvchilarning  eshitish   va  esda  saqlab  qolish  qobiliyatlariga   tayaniladi.  
O‗quvchilarning  eshitgan  va  esda  saqlaganlari  asosida  bexato  javob 
berishlari  dars  samaradorligini    belgilaydi.      Tushuntiruv    darslari    boshqa    tur  
darslariga    qaraganda  bir    qator    afzalliklarga    ega.    Bu    turdagi    darslar    vaqtni  
tejash,    o‗qituvchi    va  o‗quvchining    kuchini    saqlash    hamda    dars    jarayonini 
samarali boshqarish  imkonini beradi. 
Shu bilan birga bu darslarning o‗ziga yarasha kamchiliklari ham mavjud. Bu  

---

21 
 
darslarda    o‗quv    materiallari    tayyor  holda  beriladi,  o‗quvchining  mustaqil 
ishlashi, fikrlashi  tashkil  etilmaydi.  O‗zlashtirish  jarayonida  shaxsga  individual  
yondashilmaydi. 
2. Muammoli  darslar  o‗z  xarakteriga  ko‗ra  muammoli  vaziyatni  vujudga  
keltirib,    uning    yechimini    yakka    yoki    guruhlar    ishtirokida    hal    etishga  
qaratiladi.  
Bunday    darslar   bilimlarni    mustaqil    ravishda   o‗zlashtirishga      qaratilib,  
unda  o‗quvchining    fikr    yuritishi,    qiziqishlariga    suyaniladi.    O‗quv    jarayoni  
texnologiyasi variativlik,  ketma-ketlik,  kompleks yondashuvlar bilan hal etiladi. 
Muammoni  yechish  jarayonida   qiyinchiliklar  ham  kelib  chiqadi.  O‗quv  
materiali,  muammoning   qo‗yilishi  o‗quvchining  tayyorgarligiga,  yoshiga  mos  
bo‗lishi  va  ular  yecha  oladigan  masalalar  bo‗lishi  kerak.  Darsning  birinchi 
bosqichida    muammoning    mohiyati,    yechimining    zarurligigina    tushunib 
yetishlariga  erishish muhim. 
Darsning  ikkinchi  bosqichi  muammoni  yechish  yo‗lidir,  uni  mohiyatiga  
yetish  orqali  hal  etiladi.Darsning  so‗nggi  bosqichida  yechim  asosida  o„quvchi