Zamonaviy texnologiyalar



Download 7,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet191/379
Sana07.07.2021
Hajmi7,04 Mb.
#111121
1   ...   187   188   189   190   191   192   193   194   ...   379
Bog'liq
kimyoni oqitishda zamonaviy texnologiyalar

mayda zarrachalaridir. 
Shamlarning  o‘z-o‘zidan  yonishi:  Shamlarni  yondirish    uchun  avval  
ularning    piliklari    yaxshilab    tozalanadi,    so‗ngra    pipetka  yordamida    sham  
piligiga    1—2    tomchi    oq    fosforning    uglerod    (IV)  sulfiddagi    1    %    li  
eritmasidan    tomiziladi.    Shamlarning    ketma-ket  yonishi    uchun    ularga,    bir  
vaqtda  emas,  1—2  minut  oralatib eritma tomiziladi.   
Eritma  tomizilib    bo‗lingach,    biroz  vaqt  o‗tgandan    so‗ng    shamlar    o‗z-
o‗zidan    yona    boshlaydi.    Bu    hodisa    oq  fosforning    ajoyib    xususiyati    tufayli  
sodir  bo‘ladi. 
Shuni    aytish    kerakki,    oq    fosfor    zaharli,    u    terini    kuydirib,  uzoq    vaqt 
tuzalmaydigan  yara  hosil  qiladi.  CS
2
  ham  tez  uchuvchan  zaharli  suyuqlik.  
Shu  sababli,  bu  tajribani  ehtiyotkorlik bilan  o'qituvchi  boshchiligida  bajarish  
lozim. 


153 
 
Kolbaning  kumushlanishi:    250    ml   hajmli   tagi   dumaloq toza   kolbaning  
1/4    qismigacha    AgNO
3
    ning    2    %    li    eritmasidan  quyiladi.    Uning  ustiga 
ammiakning  2  %  li  eritmasidan  sekin-asta qo‗shiladi.  Bunda  dastlab  kumush  
gidroksid  cho‗kmasi  hosil bo‘ladi,  cho'kma  ustiga  mo‗l  miqdordagi  ammiak  
eritmasidan qo‗shib  cho‗kma  eritiladi.  So‗ngra  kolbaga  uning  bo‗g‗zigacha 
formalinning    20    %    li    eritmasidan    qo'shiladi.    Hosil    bo‗lgan  aralashmani  
ehtiyotlik    bilan    suv    hammomida    (yoki    shamda)  qizdirilsa,   shisha    kolbaning  
sirti    kumush    bilan    qoplanib    chiroyli  ,,ko‗zgu―    hosil    bo‘ladi.    Bu    reaksiya  
fanda  „kumush  ko‗zgu― reaksiyasi  deb  nom  olgan.  Reaksiya  tenglamalari: 
AgNO
3
 + NH
4
OH = AgOH + NH
4
NO
3
 
2AgOH =Ag
2
O + H
2

Ag
2
O + 2NH
4
OH = 2[Ag(NH
3
)
2
]OH +  H
2

2[Ag(NH
3
)
2
]OH  + HCHO =  2Ag↓ + 4NH
3
 + H
2
O + HCOOH 
Suvdan  oltin  olish:  Ikkita    kimyoviy    stakan    olib,    ularga  100    g    dan  
distillangan  suv  quyiladi.  Birinchi  stakanga  8  g  kaliy yodid,  ikkinchisiga  esa  
8    g    qo‗rg‗oshin    (II)    asetat    solib    eritiladi.  Qo‗rg‗oshin  (II)  asetat  eritmasi   
solingan    stakan    eritma    qaynaguncha    isitiladi.    So‗ngra,    eritmalar  
aralashtiriladi, sekin-asta sovitilganda Pbl2  ning  ,,oltin― simon mayda kristallari 
paydo  bo‗la boshlaydi.  Reaksiya  tenglamasi: 
Pb(CH
3
COO)
2
 + 2KI  =  PbI
2
↓+ 2CH
3
COOK 
Pb
2+
 + 2I
-
 = PbI
2
↓ 
Rangli olov: 5  ta  toza  chinni  kosachaga  30  ml  dan  etil spirti  quyiladi  
va  spirt  ustiga  3  g  dan  kukun  holidagi  litiy xlorid, natriy xlorid,  stronsiy va  
bariy xloridlari  qo‗shiladi.  Aralashmalar yoqilganda  kosachaiarda  turli  rangli  
chiroyli    alangalar    paydo  bo‗ladi.    Ma‘lumki,    ishqoriy    va    ishqoriy    yer  
mctallari  alangani turli  rangga  bo‗yaydi. 
Masalan,    natriy    tuzlari    alangani    sariq,    kaliy    tuzlari    —binafsha,    litiy  
tuzlari  —  to ‗q  qizil,  bariy  tuzlari  —  yashil, kalsiy  tuzlari  sarg‗ish-qizil  tusga  
bo‗yaydi. 
 
Dunyoda  eng  katta  tabiiy  quyma  sof  oltin  1872-yilda  Xill-End  konidan 
topilgan.U  plita  shaklida  bo‘lib,  uzunligi  144  sm,  eni  66  sm,  qalinligi  10  sm  va 
og‘irlligi 90 kg  dan ortiqroq  edi.Unga  ―Xilterman  plitasi‖ deb nom  qo‘yilgan.Bu 
oltin qaysi mamlaktdan topilgan? Javob: Avstraliya 
 
Qadimda  odamlar  ma‘lumotlarni  yozish  va  kelgusi  avlodlar  uchun 
qoldirishda har xil vositalardan  foydalanganlar. Jumladan,  yozuv  qog‘ozi  sifatida 
papirus o‘simligining tanasini ham ishlatganlar.Papirus o‘simligi qayerda va qaysi 
mamlakatda o‘sadi? Javob:Misr; Nil daryosi deltasida 
 
Eng  og‘ir  tabiiy  quyma  kumush  (og‘irligi  30  kg)  1992-yilda  Rossiyaning 
Sorsk  ruda  konidan  topilgan.Sorsk  ruda  koni  Rossiyaning  qaysi  o‘lkasida 
joylashgan? Javob: Magadan 
 


154 
 
Ma‘lumki, sof quyma temir metali tabiatda kam uchraydi.Sof temir meteorit 
temiri  bo‘lib,  uni  akademik  Pallas  1772-yili  Petrburgga  Sibrdan  keltirgan.Bu 
temirning  nomi  ―Pallasov  temiri‖  deb  ataladi.  Rossiya  o‘lkalarining  biriga 
osmondan tushgan temir meteoriti bo‘laklarining umumiy og‘irligi 30 t edi.Ushbu 
temirli meteorit Rossiyaning qaysi o‘lkasidan topilgan? Javob: Sixote-Alins 
  
Chumoli  kislotasini  birinchi  marta  1749-yili  Andrrias  Sigizmund  Marggraf 
sintez  qilgan.Olim  uni  sariq  chumoli  va  pilla  qurtidan  ajralgan  suyuqlikni 
o‘rganish natijasida kimyoviy usulda ajratib olgan.Ma‘lumki, bu hasharot kislotani 
o‘zini  himoya  qilish  uchun  ishlatgan.Bundan  tashqari,  chumoli  kislotasi  asalari 
zaharida, har xil mevalarda, hayvon va odam to‘qimasida mavjudligi aniqlangan. 
Bu kimyogar qaysi mamlakat fuqorosi bo‘lgan? Javob : Angliya 

Download 7,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   187   188   189   190   191   192   193   194   ...   379




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish