Zamonaviy texnologiyalar

 
KIMYOVIY DIKTANT TURLARI 
1. Moddalarning nomi asosida formulasini tuzish.  
2. Birikmalardagi kimyoviy element valentligini topish.  
3. Kimyoviy tushunchalarga ta'rif berish.  
4. Turli xil grafalarni to'ldirish.  
5. Reaksiya tenglamalarini davom ettirish va hokazo. 
O'qituvchi  diktantni  o'qiganida  barcha  o'quvchilarni  yozishga  ulgurishlarini 
hisobga  olishi    va    takrorlab    turishi  kerak.  Keyingi vaqtlarda  kimyoviy  diktantni 
grafik turi yaxshi natija bermoqda. Grafik diktant o'tkazish uchun sinfda bir necha 
marta kimyoviy diktant o'tkazilganda  uning  mazmunini tushuntirib qo'yiladi.  
Grafik diktant o'tqazilganda o'quvchilar daftar varag'idan eni 5 sm, uzunligi 
20 sm qog'oz bo'laklarini tayyorlab qo'yadilar. Topshiriqni miqdoriga qarab, uzun 
chiziq chizilib, shu chiziq bo'limlarga bo'linadi. U quyidagicha: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Har ikki chiziq orasiga son qo'yiladi.  
Masalan: 
Quyidagi 
moddalarning 
kimyoviy 
formulasi, 
ularning 
nomlanishiga to'g'ri keladimi? 
1. NaCl       
- natriy xlorid.  
2. K
2
SO
4
       
- kaliy sulfat.  
3. Ca(NO
3
)
2
   
- kalsiy nitrat.  
4. K
2
S     
 
- kaliy sulfit.  
5. MgO       
- magniy gidroksid. 
6. NaOH       
- natriy oksidi. 
7. Na
2
SO
3
              - natriy sul'fit. 
Agar  modda  to'g'ri  nomlangan  bo'lsa,  grafikdagi  to'gri  nomlangan  songa 
____  chiziq  tortiladi,  natijada  |====|  shakl  bo'ladi.  Agar  formula  noto‘g'ri 
nomlangan bo'lsa, u nomer chizig'i ustiga 

 - yarim oy chiziladi va |

| shakl paydo 
bo'ladi.  
To'g'ri chizilgan grafik diktant ko'rinishi quyidagicha bo'ladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Mashq  doskaga  yozib  qo'yiladi  yoki  kodoskop  orqali  ekranga  tushiriladi. 
O'quvchi  mashqni  ko'chirmaydi,  balki  oldindan  tayyorlangan  qog‘oz  bo'laklarga  

---

216 
 
chetiga  familiyasi, sinfi yoziladi va grafikni bajaradi. O'qituvchi diktant bahosini 
qog'ozga  qo'yadi  va  yo'qlamaga  ko'chirib  qo'yadi.  Grafik  diktant  3-5  minutda 
bajarib bo'linadi. O'qituvchi har bir o'quvchini mustaqil ishlashini kuzatib  borishi  
kerak.Bunday    grafik  diktantlarni  2  variantda  tuzilsa  o'quvchilarni    mustaqilligi 
ortadi.Bu  birinchidan  o'quvchilarni  qiziqtirilsa,  ikkinchidan  grafik  chiziqlar 
chizishni mashq qildiradi.  
ROTATSIYA METODI 
Bu  metod  mashg‗ulot  mavzuini  har  bir  kichik  guruh  alohida-alohida 
muhokama  qilib  chiqishi,  yozganlarini  butun  guruh  jamoa  bo‗lib  tahlil  qilib 
ko‗rishi uchun qo‗llaniladi va quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 
-dars  mavzusi  bo‗yicha  nomerlangan  topshiriqlar  (masalan,  rejadagi 
mavzuchalar) plakatlarga yozilib doskaga osib qo‗yiladi; 
-topshiriqlar  soni  uchta  bo‗lsa,  talaba-o‗quvchilar  ham  shuncha  kichik 
guruhlarga ajratiladi va guruhchalar nomerlanadi; 
-kichik  guruhlar  o‗zlarining  nomerlariga  mos  nomerdagi  topshiriqni  va  uni 
bajarishda foydalaniladigan yozma ma‘lumotlar paketini oladi; 
-kichik  guruhlar  o‗zlariga  taqdim  etilgan  materiallarni  hamkorlikda 
o‗rganishib topshiriqqa javoblarini yozishadi; 
-javoblar kichik guruhdagi husnixati chiroyli bir talaba-o‗quvchi tomonidan 
yoziladi; 
-topshiriqlarga  yozilgan  javoblar  varag‗i,  ma‘lumotlar  paketi  kichik 
guruhlararo  almashtiriladi  va  qo‗shimchalar  qilinadi,  biroq  javoblarning 
takrorlanishiga yo‗l qo‗yilmaydi; 
-javoblar qaysi kichik guruhniki ekanligi ajralib turishi uchun ularga har xil 
rangdagi  flamasterlardan  foydalanish  tavsiya  etiladi.  Shuningdek  kichik  guruhlar 
nomerlanib, ular o‗zlarining javoblarini shu nomer ostida yozishlari ham mumkin; 
-javoblar  yozilgan  varaqlar  doskaga  osilgan  plakatlarga  yopishtirilib, 
o‗qituvchi  ishtirokida  muhokama  qilinadi,  umumlashtiriladi  va  to‗g‗ri  javoblar 
daftarlarga yozib olinadi; 
-to‗g‗ri 
va  mukammal  javoblar  soniga  qarab  talaba-o‗quvchilar 
rag‗batlantiriladi va baholanadi. 
Namuna: ―Galogenlar‖ mavzusi yuzasidan rotatsiya metodi