Zamonaviy texnologiyalar



Download 7,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet208/379
Sana07.07.2021
Hajmi7,04 Mb.
#111121
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   379
Bog'liq
kimyoni oqitishda zamonaviy texnologiyalar

 
Dunyoga mashhur kimyogarlarning ikki marta yuz-yuzma belllashuvida har 
gal kimyogar-organiklar g‘olib chiqqan. Gap kimlar haqida ketmoqda. 
Javob: Davriy  qonunni kashf etib dunyoga mashhur bo‘lgan D.I.Mendeleev 
1882 yilda Rossiya Fanlar akademiyasiga saylovda o‘z nomzodini qo‘yadi. Uning 
raqibi oddiy kimyogar-organik F.Beylshteyn edi. Yashirin ovoz berishda bitta ovoz 
kamligi tufayli D.I.Mendeleev akademik bo‘la olmadi. 1906 yilda kimyo bo‘yicha  
Nobel  mukofotiga  D.I.Mendeleev  va  undan  20  yosh  kichik,  dastlab  ftorni 
olgan  fransuz  organik-kimyogari  A.Muassan  da'vogarlik  qiladilar    5  kishi 
Muassanga,  4  kishi  Mendeleevga  yashirin  ovoz  berishadi,  1  kishi  betaraf  qoladi. 
Davriy  qonun  kashfiyoti  bilan  olamga  tanilgan  D.I.Mendeleev  na  o‘z  vatanida 


161 
 
akademik,  na  dunyo  bo‘yicha  eng  nufuzli  laureatlikka  sazovor  bo‘lmay  yashab 
o‘tgan. 
 
 "Pulni yoqib isinish" va D. I. Mendeleev.Bu iboraning ostida qanday ma‘no 
bor? 
Javob:  Neft  va  neft-kimyo  sanoati  tabiiy  xom  ashyoni  ko‘r-ko‘rona 
ishlatishga  yo‘l  ochib  berdi.  Vaholanki,  neft  va  tabiiy  hamda  yo‘ldosh  gazlar 
organik  kimyo  sanoati  uchun  qimmatbaho  xom  ashyodir.  Metanning  pirolizi, 
asetilen  kimyosi  va  koks-kimyoviy  sanoat  mahsulotlari  energiya  zaxirasi  sifatida 
yoqib  yuborilmoqda.  1886  yilda  ulug‘  rus  kimyogari  D.I..Mendeleev  toshko‘mir 
va neftni yer ostida gazsimon komponentlarga o‘tkazib ishlatish taklifini kiritgan 
edi.  Biroq  hozirgacha  shu  sanoat  kompleksi  energiyaga  boy  ushbu  birikmalarni 
behuda  yoqib  yubormoqda.  Buni  o‘z  vaqtida  D.I.Mendeleev  "pul  yoqib  isinish", 
deya  kinoya  aralash  aytgan  edi.  Tugab  boruvchi  tabiiy  resurslardan  maksimal 
darajada maqsadga muvofiq foydalanishni yo‘lga qo‘yish eng dolzarb ilmiy-texnik 
va amaliy-texnologik muammodir.  
 
  
"Tuzlangan baliq afzalmi, yoki chirigani‘"-javobini XVIII, XIX, XX va XXI 
asrlarning aqlli kimyogarlaridan kutamiz.  
Javob:  Baliq  tuzlamasida  metilamin, dimetilamin  va  etilamin  ko‘p  bo‘ladi. 
Ular  baliqxo‘rlarga  ancha  noqulaylik  tug‘diradi.  Dastlab  XVIII  asrda  shved 
kimyogari K.V.Sheele baliq tuzlamasi mahsulotini yoqib ko‘rgan: 
4CH
3
NH

+ 9 O
2
 → 4CO
2
 +10H
2
O+2N
2
 
XIX  asrda  nemis  kimyogarlaridan  biri  chirigan  baliqdan  havosiz  joyda  qizdirish 
orqali neftsimon  
mahsulot oldi. Neft hosil bo‘lishi bilan bog‘liq 2 ta nazariya XX asrda maydonga 
tashlandi:  
a)  D.I.Mendeleevning mineral nazariyasi.  
Masalan: 
               Al
4
C
3
+12H
2
O → 4Al(OH)
3
+3CH
4
;  
               CaC
2
+2 H
2
O → Ca(OH)
2
+C
2
H
2
 
b)  o‘simlik,  hayvon  va  bioorganik  olam  vakillari  kuchli  bosim,  yuqori 
harorat hamda  anaerob  sharoitda neft komponentlariga aylanadilar. XXI asr  oziq-
ovqat, energetik va sog‘liqni saqlash muammolari asridir. Xulosa shulkim, organik 
va noorganik moddalar genezisi va yakkanegizligida moddiy olamning umumiyligi 
ifodalanadi.Neft  hosil  bo‘lishining  organik  nazariyasi  tarafdorlari  dunyo  bo‘yicha 
ko‘p sonlidir. 
 
"Go‘ng ko‘rmagan otboqar" organik-kimyogarlar orasida "aziz avliyomi"  
Javob: 1905 yilda kimyo bo‘yicha Nobel mukofotiga sazovor bo‘lgan nemis 
olimi A. Bayer inson axlatiga badbo‘y hid beruvchi geterosiklik birikmalar-indol 
va  skatol  xossalarini  o‘rgana  turib,  san'at  ishqibozi  sifatida  operetta  premerasiga 
tashrif  buyurganida  noxush  hidni  sezgan  nemis  tannozlaridan  biri  "otboqarni 
teatrga kim qo‘yibdi", deya noligan. Bundan keskin ranjigan A. Bayer o‘z ustozi 


162 
 
A.  Kekulega  shikoyat  qildi.  Ustozi  esa  "badbo‘y  hidlar  unitilib  ketar,  sizning 
nomingiz esa fan tarixida abadiy qolar", deya avliyolik qilgan edi. 
 
Yonib  kul  bo‘lmaydigan  o‘ta  xushbo‘y  modda  tannozlar  qo‘liga  xino 
bo‘ladimi. 
Javob:  Kashalotlar  oshqozonida  insoniyatga  ma'lum  bo‘lgan  moddalar 
orasidagi  eng    xushbo‘y    manbaa-ambra  (o‘zbekchasi-anbar)  hosil  bo‘ladi.  Shu 
boisdan  uni  farang  va  arab  parfyumeriyasi  yuksak  qadrlaydi.Uning  tarkibida  200 
dan ortiq xushbo‘y moddalar bo‘ladi. Ambra yonganida kul hosil bo‘lmaydi. Shu 
boisdan u tannozlar qo‘liga xino bo‘lmaydi. 
 
Zotiljamga uchramagan odamlar amerikadan Flemingni qidirishadimi. 
Javob:  1929  yilda  amerikalik  biokimyogar  A.  Fleming  mog‘or 
zambrug‘laridan  eng  kuchli  antibiotik-penisillinni  ajratib  olgan.  Shuning  uchun 
fao‘at yuo‘umli kasallikka uchragan bemorlargina Fleming haqqiga duo qiladilar. 

Download 7,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   379




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish