ZAMONAVIY TA’LIMDA AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGILARINING AHAMIYATI I.M.Siddiqov – Qo`qon davlat pedagogika instituti “Informatika” kafedrasi dotsenti v.v.b., t.f.n.
Bugun dunyoda yoshlarga zamonaviy ta’lim berish va bu orqali mamlakat barqaror rivojini ta’minlash asosiy muammolardan biriga aylandi. Shiddat bilan rivojlanish kechayotgan hozirgi davrda axborot olish va undan to`g`ri foydalanishni o`rganish yoshlar oldidagi asosiy maqsadga aylangani ayni haqiqat.
Keyingi yillarda bizning hayotimizga raqamli iqtisodiyot tushunchasi shiddat bilan kirib kelmoqda shu jumladan ta'lim sohasiga ham. Bugungi kunda talim oluvchini an'anaviy ma'ruza va tinglash bilan dars jarayoniga jalb qilib bo'lmaydi va ta'limda yetarli darajaga, samaraga erishib bolmaydi ham. Jahon tajribasi shuni korsatmoqdaki, talimda axborot texnologiyalarini rivojlantirish dars samaradorligini oshiribgina qolmay oquvchini darsga qizishini oshirishga va diqqat etiborini jamlab olishga yordam beradi. Zamonaviy texnologiyalardan foydalanish bugungi ta'limning imkoniyatlarini yanada kengaytirib kelmoqda. Hozirgi kunga kelib istalgan joydan turib istalgan ilm maskaniga xoxlagan vaqtda zamonaviy texnologiyalar asosida oqish imkoniyatini bermoqda. Bu esa an’anaviy ta’limdan farqli olaroq ham vaqtni, ham xarajatni kamaytirishiga erishilib ta’lim jarayonini sezilarli darajada rivojlanishiga olib kelmoqda.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari deganda zamonaviy ta'limning maqsad va vazifalarini amalga oshirishga qaratilgan grafik, matn, raqamli, nutq, musiqa, video, foto va boshqa ma'lumotlarni o'z ichiga olgan axborot manbai tushuniladi. O'quv jarayoniga AKTni kiritish zaruriy va muqarrar bo'lib, o'quv jarayonini mobil, qat'iy tabaqalashtirilgan va individual qiladi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish quyidagilarga imkon beradi:
yangi materialni tushuntirishda yoki o'rganilgan mavzu bo'yicha talabalarning bilimlarini nazorat qilishda o'yin momentlaridan foydalanish;
yangi materialni tushuntirishda aniqlikdan kengroq foydalanish;
talabalar tomonidan kompyuter ishlanmalarini kompilyatsiya qilish tadqiqot faoliyatining elementidir.
Bugungi kunda zamonaviy darsni axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanmasdan tasavvur etib bo‘lmaydi.
Zamonaviy kompyuter texnikasi:
o'quv jarayonini tashkil etish va jihozlash vositasi sifatida;
axborot-uslubiy materiallar va hujjatlarni (rejalar, ma'ruza matnlari, uslubiy ishlanmalar) yaratish vositasi sifatida;
ko'rinishni (taqdimotni) ta'minlash vositasi sifatida;
axborotni izlash vositasi sifatida;
axborotni qayta ishlash vositasi sifatida (diagrammalar, grafiklarni qurish);
axborotni saqlash vositasi sifatida (ma'lumotlar bazalari, uslubiy ishlanmalar);
aloqa vositasi sifatida ishlaydi.
Shuni ta'kidlash kerakki, kompyuterdan foydalangan holda darslar quyidagilarga imkon beradi:
materialni o'zlashtirish sifatini 15-20% ga oshirish;
yangi mavzuni o'rganish vaqtini 2-4 darsga qisqartirish;
qisqaroq vaqt ichida (1,5-2 marta) hisoblash va grammatik ko'nikmalarni avtomatlashtirish;
talabalarning test sinovlarida xatolar sonini 5-10% ga kamaytirish;
ishni bajarish tezligini oshirish (sinfning 2/3 qismi ishni 15-20 daqiqada bajaradi);
darslarni hissiy va esda qolarli qilish;
individual yondashuvni amalga oshirish;
talabalarning mustaqilligini mustahkamlash;
o'qituvchi va talaba o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning xarakterini o'zgartirish;
talabalar bilimini xolisona baholash.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish zamonaviy madaniyatning, jumladan, ta’lim sohasida ham ajralmas qismiga aylandi. AKTdan foydalanishning amaliy tabiati borgan sari o‘z o‘rnini uning ta’lim va rivojlanish imkoniyatlariga bo‘shatib bormoqda. Ularga egalik qilish har bir talabaning shaxsiy imkoniyatlarini to'liqroq ro'yobga chiqarish imkonini beradi, o'qituvchining amaliy faoliyatida katta imkoniyatlar ochadi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish materialni o'rganish jarayonini osonlashtiradi va soddalashtiradi va o'rganilgan narsalarni o'zlashtirishni nazorat qilishni qiziqarli qiladi.
