Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
682 
INFORMATIKA DARSLARIDA MAKTAB O„QUVCHILARINING ALGORITMIK 
FIKRLASHLARINI SHAKLLANTIRISH 
 
Avezova Farida Gʻayratovna 
Navoiy viloyati Nurota tumani 
1-ixtisoslashtirilgan davlat umumtalim maktabi 
matematika va informatika fani o'qituvchisi 
 
Ta‘lim muassasasining didaktik vazifalaridan biri o‗quvchi ongini rivojlantirishda 
o‗quvchilarning tafakkurini shakllantirishdir. Insonning intellektual rivojlanishining muhim 
tarkibiy qismi algoritmik fikrlashdir. Tabiiy fanlar orasida maktab o‗quvchilarining 
algoritmik fikrlashlarini shakllantirish uchun eng katta imkoniyat - bu informatika. 
Informatika fanidagi ta‘lim standartlari rivojlanishining tahlili maktab o‗quvchilarida 
algoritmik fikrlashni shakllantirish kompyuter fanini o‗rganishning turli darajalarida maktab 
ta‘limining muhim maqsadi ekanligi to‗g‗risida xulosa qilishga imkon beradi. Muammolarni 
hal qilish qobiliyati, gipotezalarni eksperimental ravishda ilgari surish va isbotlash 
strategiyasini ishlab chiqish, o‗z faoliyati natijalarini bashorat qilish, optimallashtirish, 
muammolarni hal qilishning oqilona usullarini topish va tahlil qilish va topilgan algoritmni 
batafsil bayon qilish orqali, algoritm ijrochining tilida rasmiylashtirilgan holda taqdim etilib, 
talabalarning algoritmik fikrlashining rivojlanish darajasini baholashga imkon beradi. 
Shuning uchun yosh avlodning algoritmik fikrlashiga alohida e‘tibor beriladi. 
Algoritmik fikrlash - bu qabul qilinadigan tizimli va sintaktik qoidalar bilan 
rasmiylashtirilgan shaklda taqdim etilgan yakuniy natijani olish jarayonini ongli ravishda 
aniqlashtirish va mustahkamlangan bloklarni optimallashtirish bilan davom etayotgan 
fikrlash jarayonlarining aniq, maqsadga muvofiq ketishi mavjudligi bilan tavsiflanadigan 
bilim jarayoni. Algoritmik fikrlash rivojlanishining uch darajasi ajratiladi: 
Operatsion darajasi talabaning algoritm haqida tasavvurga ega bo‗lishi bilan 
tavsiflanadi. 
Tizim darajasi talabaning algoritm haqida tasavvurga ega bo‗lishi, uning xususiyatlari 
kichik chiziqli algoritmlar yoki eng oddiy dallanma va pastadir bo‗lishi bilan tavsiflanadi; 
aniq operatsiyalar tasnifiga ega; Algoritmik masalalarning muayyan sinfini qanday hal 
qilishni biladi; ijrochi va ijro buyruqlari tizimi haqida tasavvurga ega. Uslubiy daraja 
talabaning algoritm haqida tasavvurga ega bo‗lishi, uning xususiyatlarini bilishi, rasmiy va 
norasmiy chiziqli struktura algoritmlarini tuzishni va yozishni bilishi, oddiy dallanma va 
pastadirli bo‗lishi bilan tavsiflanadi; tasniflash operatsiyalariga ega, algoritmik vazifalarni 
osongina bajaradi; ijrochi, ijrochining jamoalari tizimi to‗g‗risida ko‗rsatmalarga ega 
bo‗lish. Algoritmik fikrlash boshqa fikrlash uslublariga nisbatan o‗ziga xos va o‗ziga xos 
xususiyatlarga ega. Algoritmik fikrlashning umumiy xususiyatlariga muammoning to‗liq 
ko‗rinishini ko‗rishga yordam beradigan va muammoni hal qilish natijasining dastlabki 
tasvirini yaratishni taklif qiladigan yaxlitlik va samaradorlik kiradi. Xususiy xususiyatlarga 
mavhumlik va til shakllarida ongli ravishda fiksatsiyaning o‗ziga xos xususiyati kiradi. 
Ushbu xossalar algoritmni bosqichma-bosqich bajarilishini aks ettiradi, ma‘lum 

---