Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
119 
2. Sayyora 
Orbita odatda samoviy jismning yopiq yo'lidir. Orbita qanchalik katta bo'lsa, samoviy 
jism Quyoshdan shunchalik uzoqroq bo'ladi (3-rasm). 
3. Oyning Yer atrofida aylanish orbitasi 
Atmosfera osmon jismini o'rab turgan gazsimon qobiqdir (4-rasm). 
4. Neptun atmosferasidagi baland bulutlar 
Sun'iy yo'ldoshlar - sayyora atrofida harakatlanadigan osmon jismlari (5-rasm). 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
120 
5. Oy Yerning sun'iy yo'ldoshidir. 
— Kun - bu sayyoraning o'z o'qi atrofida aylanish davri. 
— Yil - sayyoraning Quyosh atrofida aylanish davri. 
Ko'p yillar davomida odamlar quyosh tizimining to'g'ri modelini qura olmadilar, 
chunki sayyoralar va ularning yo'ldoshlari asta-sekin kashf qilindi. Sayyoralar qadimgi Rim 
xudolari sharafiga nomlangan. Quyosh tizimidagi har bir sayyora o'zining kosmik rekordlari 
bilan ajralib turadi. 
Quyosh tizimining tuzilishini eslang: markazda Quyosh yulduzi, Quyoshdan birinchi 
sayyora Merkuriy, ikkinchisi Venera, uchinchisi Yer, to'rtinchisi Mars, beshinchisi Yupiter, 
oltinchisi Saturn, ettinchisi - Uran, sakkizinchisi - Neptun (6-rasm). 
6. Quyosh sistemasining tuzilishi. 
Birinchi to'rtta sayyora - Merkuriy, Venera, Yer va Mars - yer sayyoralariga tegishli. 
Ular bir-biri bilan juda ko'p umumiyliklarga ega: hajmi va massasi kichik, kimyoviy va 
mineralogik tarkibiga o'xshash. Ularning sun'iy yo'ldoshlari kam - faqat bittasi Yer yaqinida 
va ikkitasi Mars yaqinida; Merkuriy va Veneraning yo'ldoshlari umuman yo'q. Yupiter, 
Saturn, Uran va Neptun gigant sayyoralar deb ataladi. Ularning katta o'lchamlari va katta 
massalari bor va asosan vodorod va geliy gazlaridan iborat. Ularning barchasi nozik halqalar 
bilan o'ralgan. Gigant sayyoralarning har birida ko'plab sun'iy yo'ldoshlar mavjud. 

---