Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
113 
mustaqil va ijodiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish muammolarini hal qilish muhim 
ahamiyat kasb etadi. Bu muammoga davlatimiz tomonidan alohida e‟tibor qaratilmoqda. 
Mamlakatimiz Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ―Yoshlarimizni mustaqil fikrlaydigan, yuksak 
intellektual va ma‟naviy salohiyatga ega boʻlib, dunyo miqyosida oʻz tengdoshlariga hech 
qaysi sohada boʻsh kelmaydigan insonlar boʻlib kamol topishi, baxtli boʻlishi uchun 
davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz‖ –degan 
daʼvatlari ta`limning sifatiga va uning samarali tashkil etilishini, ayniqsa, boshlangʻich 
sinflardan boshlab oʻquvchilarni mustaqil fikrlaydigan, yuksak intellektual va ma‘naviy 
salohiyatga ega shaxs sifatida tarbiyalash bugungi kunning dolzarb masalalaridan biri 
hisoblanadi. 
Ona tili va oʻqish savodxonligi darslarida lug‗atlar bilan darsning aniq maqsad va 
vazifalaridan kelib chiqib, parcha-parcha emas, balki tizimli ravishda birinchi sinfdan to 
to‗rtinchi sinfgacha ishlash maqsadga muvofiqdir. Ko'pincha lug'atlar bilan ishlash 
oʻquvchilarning faqat tushuntirish lug'atidan foydalanishiga to'g'ri keladi, ammo bizning 
fikrimizcha, hatto boshlang'ich sinflarda ham o'quvchilar uchun har xil turdagi lug'atlar 
bilan tanishish foydali bo'ladi: frazeologik, sinonimlar, urg'u, xorijiy so'zlar, etimologik, 
ensiklopedik. Lug'atlarning doimiy ravishda sinfda bo'lishi va bolalar ulardan nafaqat 
darsda, balki darsdan tashqari mashg'ulotlarda ham erkin foydalanishlari maqsadga 
muvofiqdir. 
Oʻquvchilar o'z ona tilining lug'atini dastlabki bosqichda o'zlashtirishni boshlashlari 
uchun lug'atga murojaat qilish, sinfda vaziyatlar yaratish va darsdan keyin lug'atning leksik 
ma'nosini izlash zarurligini rivojlantirish kerak. so'z, shuningdek, darslik yoki qo'shimcha 
adabiyotlar matnida notanish so'zlarni tahlil qilishning spontan holatlaridan foydalanish. Ish 
jarayonida talabalar lug'atlarning maqsadini o'rganishlari, ulardagi to'g'ri so'zni topishni 
o'rganishlari va lug'at yozuvi bilan ishlay olishlari kerak. 
Oʻquvchilar yangi lug'atlar bilan tanishgan sari, rubrikalar almashtirilishi yoki 
kengaytirilishi mumkin. Misol uchun, etimologik lug'atlar va xorijiy so'zlarning lug'atlari 
bilan tanishgandan so'ng, "So'zning kelib chiqishiga" sarlavhasi paydo bo'lishi mumkin va 
ensiklopedik lug'at bilan tanishgandan keyin - "Aql bovar qilmaydi, lekin haqiqat!" 
Ishning ushbu bosqichida bolalar sinfda namoyish etilgan stress lug'ati bilan 
allaqachon tanishishlari mumkin, bu nafaqat to'g'ri nutqni rivojlantirishga yordam beradi. 
Xulosa qilib aytganda, Darsdan darsga olib boriladigan lug'atlar bilan ishlash, 
bizningcha, nafaqat o'quvchilarning faol so'z boyligini kengaytirish, so'zlarning ma'nosi, 
imlosi va kelib chiqishi haqidagi bilimlarini aniqlashtirish imkonini beradi, balki so'zlarni 
yangi so'zlarda qo'llash imkonini beradi.