Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

TAXOGRAF VA UNI TASHKILLASHNING HAYDOVCHILARGA FOYDALARI 
VA UNDAN FOYDALANISH 
 
Shovkatov Abduraxmon Muzaffar o`g`li
Toshkent Davlat Transport Instituti, magistranti 
 
Annotatsiya: 
Ushbu tezisda O`zbekiston Respublikasida haydovchilikni ish sifati 
oshirish uchun, yo`llarda sodir etiladigan avto halokatlarni oldini olishga qaratilgan va shu 
bilan birga insonlar orasida ishsizlikni amaytirishga qaratilgan xarakat ya`ni taxograf 
haqida ma`lumotlar berilgan.
Kalit so`zlar: 
taxograf, haydovchi, charchoq, yo`l harakati, avtotransport, operatsiya, 
ishsizlik, salomatlik, texnika, boshqarish. 
 
Taxograflar- butun dunyoda bo`layotgan ishsizlikning oldini olish va haydovchilarning 
mehnati va dam olishini tashkil etish uchun yaratilgan uskunadir. Bu uskuna orqali 
haydovchi yo`lda orttiriladigan charchoqni o`z vaqtida bartaraf etishga , va kelajakda sodir 
etilishi mumkin bo`lgan avto halokatlarni oldini olishga erishadi. Yo'l harakati xavfsizligiga 
ta'sir qiluvchi muhim omillardan biri bu inson omilidir.Avtotransportni boshqarish 
mas'uliyatli va shiddatli faoliyatdir . Har soniyada haydovchi 10 tagacha operatsiyani 
bajarishi, ikkita kuzatish va uchtagacha qaror qabul qilishi mumkin. Yo'l harakati og'ir 
sharoitlarda haydovchi o'zining psixofiziologik imkoniyatlari chegarasiga yaqin tezlikda 
haydash operatsiyalarini bajaradi. Obyektiv tibbiy tadqiqotlar asosida avtotransportni uzoq 
vaqt davomida uzluksiz boshqarishda haydovchining e'tibori sezilarli darajada zaiflashishi 
aniqlangan.Haydovchi tanasining majburiy harakatsiz holati tufayli mushaklarning 
charchoqlari uzoq vaqt davomida rivojlanadi, bu tanadagi qon aylanish sistemasining 
buzilishiga, haydovchining avtomobilni boshqarishdagi funktsional imkoniyatlarining 
pasayishiga olib keladi. Vaqt o'tishi bilan doimiy ko'z zo'riqishi, ko'z qovoqlarining 
charchashi kabi holatlarga olib keladi. Natijada, ko'zning masofani to'g'ri baholash 
qobiliyati pasayadi. 
Bundan tashqari haydovchilarning ish vaqtining o'sishi ham shu turdagi kasblar 
orasida ishsizlikning ko'payishiga olib keladi. Ishsizlik muammosi esa keyingi yillarda 
tobora keskinlashib bormoqda. Shu bois haydovchilarni ijtimoiy-huquqiy himoya qilish 
muammolari ularning ish vaqtini tartibga solish va nazorat qilishni taqozo etadi. Har bir 
ishchining dam olishi, bo'sh vaqtini o'tkazishi, oqilona cheklangan ish kuni, xavfsiz mehnat 
sharoitlari va ishsizlikdan himoyalanishi bilan ta'minlash zarurati hozirgi kundagi dolzarb 
muammolardan biridir. 
Xalqaro yuk tashish bilan shug'ullanadigan haydovchilarning ishini o'ziga xos 
xususiyati shundaki, u korxona rahbariyatining bevosita nazorati doirasidan tashqarida 
ishlaydi. Shuning uchun haydovchining haqiqiy mehnat xarajatlarini, uning ish sifatini 
hisobga olish va nazorat qilish, transport vositasidan foydalanishni nazorat qilish qiyin.
Ruxsatsiz tashishni, belgilangan yo'nalishlarga rioya qilishni istisno qilish uchun 
haydovchining haqiqiy ishini obyektiv nazorat qilish kerak. 

---