Zamonaviy tabiiyot bilmilari konsepsiyalari Leksiyalar kursi mundarija

Ekologiyaning ahamiyati, yo‘nalishlari

Ekologiyani fan sifatida rivojlanishi XX asrning 30-yillariga to‘g‘ri keladi. Hozirgi kunda ekologiya va uning ko‘p tarmoqlari hamma mamlakatlarda deyarli yo‘lga qo‘yilgan.

Ekologiyaning asosiy yo‘nalishlaridan biri - tabiat sirlarini, ularning har xilligini bilish hislati faqat insonlargagina xos va bu holat tabiiy voqelikni bilish bilan bir qatorda etik, estetik, adabiy fikrlash qonuniyatlarining takomillashishi bilan bog‘liq bo‘lib, yig‘ilgan ilmiy dalillar asosida atrof-muhit holatini tushuntirib berish esa ekologiyaning ikkinchi yo‘nalishi hisoblanadi.

Ekologiyaning bu ikki yo‘nalishi: tabiiy birliklar qonunlarini o‘rganishda aniqlanadigan prinsiplar, tabiiy holati buzilgan senozlar, biotsenozlar holatini belgilashda ham qo‘llaniladi. Yerdan, suvdan foydalanishda fizika va kimyo qonunlari, ularda bo‘lib o‘tadigan kimyoviy reaksiyalar, anorganik moddalarning erishi, organik birikmalarning hosil bo‘lishi, tuzlar, gazlarning bor yoki yo‘qligini, ularni jonzotlar uchun mohiyatini ekologiya fani yoritib beradi.

Tabiatda kuzatiladigan ekologik salbiy hodisalar insonlarda yetarli darajada ekologik bilim yo‘qligidan, u yoki bu yerda qo‘llanilayotgan usul kelajakda qanday natijalarga olib kelishini bilmaslikdan, ertangi kunga befarqlik bilan qarash va tabiatning ekologik qonunlarini inobatga olmaslikdan kelib chiqmoqda.

Hozirgi kunda va kelajakda inson atrof-muhitga katta kuch bilan, uning holatiga misli ko‘rilmagan darajada salbiy qilayotgan ekan, u tabiatdagi salbiy ta’sirlarning natijasini ko‘ra bilishi, uning oldini olishi, ekologik holatni yaxshilash chora-tadbirlarini ko‘rib, muhitni yaxshilashi shart, chunki shu muhitda insonni o‘zi yashaydi, hayot kechiradi.

Tabiiy sharoitda ekologik qonunlarni e’tiborga olib, ularni o‘rganib, ular bilan kelishgan holda, hamjihatlikda tabiatga nisbatan qilgan xatolarin tuzatish ekologiya mohiyatining xulosasidir.