Zamonaviy o‘qituvchisi qanday bo‘lishi kerak

AL-BUXORIY UNIVERSITETI
Pedagogika va Psixologiya fakulteti
1-bosqich 1/8-guruh talabasi
Tayyorladi: Gilyaboyeva Moxinur
Qabul qiluvchi: M.Toshov
Fan: Pedagogika nazariyasi va tarixi

Mavzu: Zamonaviy o’qituvchi qanday bo’lishi kerak
Reja:

1. 
   Zamonaviy o‘qituvchisi qanday bo‘lishi kerak.
   
2. 
   Pedagogik- psixologik talablar nimadan iborat.
   
3. 
   Bu mavzuda prezidentimizning fikrlari.
   

“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" g‘oyalarini amalda tadbiq etish Respublika ta’lim tizimida olib borilayotgan islohotlar muvaffaqiyatini ta’minlash , ta’lim muassasalarida faoliyat olib borayotgan o‘qituvchi, tarbiyachi , ishlab chiqarish ustalarining ma’naviy qiyofasi va mahoratiga ham bog‘liqdir.O‘zbekiston Respublikasi “ Ta’lim to‘g‘risidagi “ qonuning 5-moddasi 3- bandiga binoan , sudlangan fuqarolarning ta’lim muassasalarida faoliyat yuritishiga yo‘l qo‘yilmaydi.Bizning nazarimizda,zamonaviy o‘qituvchi bakalavr qiyofasida quyidagi fazilatlar namoyon bo‘lishi kerak(so‘z yuritilayotgan sifatlar mohiyatan o‘qituvchi bakalavr tomonidan amalga oshirilishi zarur bo‘lgan vazifa burch va mas’uliyatni ifodalaydi.

1 O‘qituvchi jamiyat ijtimoiy hayotda ro‘y berayotgan o‘zgarishlar,olib borayotgan ijtimoiy islohotlar mohiyatini chuqur anglab yetishi hamda bu borada o‘quvchilarga to‘g‘ri tarbiya bera olish kerak.
2.Zamonaviy o‘qituvchining ilm- fan texnika texnologiya yangiliklari va yutuqlaridan xabardor bo‘lish zarur.
3.O‘qtuvchi o‘z mutaxassisligi yuzasidan chuqur , puxta bilimga ega bo‘lishi o‘z ustida tinimsiz izlanish lozim.
4. O‘qituvchi ijodkor tashabbuskor, tashkilotchilik qobiliyatlari ega bo‘lishi kerak.

5.O‘qituvchi pedagogika psixologiya fanlari yuzasidan puxta bilishi ta’lim tarbiya jarayonida , o‘quvchining yosh va psixologik xususiyatlarini inobatga olgan holda faoliyatni to‘gri tashkil qilishi lozim.

6 O‘qituvchi nutq madaniyatiga ega bo‘lishi lozim uning nutqida
7.O‘qituvchi shaxsiy hayotda pok hammaga o‘rnak bo‘lishi lozim.
O‘qituvchi shaxsining mazkur talablarga muvofiq keluvchi qiyofasi uning o‘quvchilar hamkasblar va ota onalar o‘rtasida obro‘ e’tibor qozonishini ta’minlaydi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I A Karimov quyidagilarni qayt etadi: “Tarbiyachi ustoz bo‘lishi uchun boshqalarning aql idrokini o‘stirish ma’rifat ziyosidan bahramand qilsh ,haqiqiy vatanparvar , haqiqiy fuqaro etib yetishtirish uchun, eng avvalo, tarbiyachining ana shunday yuksak fazilatlarga ega bo‘lishi ana shunday buyuk fazilatlarga javob berishi kerak”.
Prezident Islom Karimov milliy istiqlol mafkurasining bosh maqsadini shunday ifodalaydi: “ Xalqni buyuk kelajak va ulug‘ maqsadlar sari birlashtirish mamlakatimizda yashaydigan tili dini millatidan qat’iy nazar har bir fuqaroning yagona Vatan baxt saodati uchun doimo mas’uliyatni sezib yashashga chorlash ajdodlarimizning bebaho merosi milliy qadriyat va an’analariga munosib bo‘lishga erishish, yuksak fazilatli komil insonlarni tarbiyalash , ularni yaratuvchanlik ishlariga da’vat etish shu muqaddas zamin uchun fidoyilikni hayot mezoniga aylantirish – milliy istiqlol mafkurasining bosh maqsadidir.
Zamonaviy ta'limning muhim xususiyatlaridan biri uning dinamikligi, kasbiy-pedagogik jamoaning yangi chaqiriqlarga tezkor javob berish zaruratidir. Shu bilan birga, tashqi o'zgarishlar pedagogik faoliyatning maqsad va mazmuni, tuzilishi va shartlari, kasbiy funktsiyalari va faoliyati, shuningdek, ta'lim jarayoni sub'ektlari o'rtasida yuzaga keladigan munosabatlarga ta'sir qilishi mumkin. Kasbiy faoliyatning barcha tarkibiy qismlariga ta'sir etuvchi davom etayotgan o'zgarishlarni tahlil qilish ushbu jarayonning murakkab mohiyatini tushunishga olib keladi, unda o'qituvchi, o'qituvchilar, ularning ota-onalari, ma'muriyat, ijtimoiy sheriklar va boshqalar ishtirok etadi "tashabbuschilar". (yoki "agentlar") o'zgartirish. O'qituvchining kasbiy faoliyatining tabiatiga ta'sir qiluvchi sabablarni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, "yuqoridan" kiritilgan o'zgarishlar tashabbuskorlik va "pastdan" tayyor bo'lmasdan kutilgan natijani bermaydi, bu esa kasbiy hamjamiyatning o'ziga xos xususiyatlarga bevosita munosabati sifatida yuzaga keladi. bolalar va ota-onalarning ta'lim ehtiyojlari. Bunday holda, o'qituvchi sub'ektiv pozitsiyani egallab, o'zgarishlar muallifiga aylanadi, bu esa kasbiy faoliyatni takomillashtirish zarurligini tushunishga asoslanadi. Shu sababli, professional hamjamiyatning bir qismi nafaqat sub'ektlar, balki o'zgarishlarning ta'sirini boshlash, amalga oshirish, tarqatish va saqlashga qodir bo'lgan o'zgarishlar agentlari sifatida ham harakat qiladi. Ta'lim jarayoni va pedagogik faoliyatni o'zgartirishning tashqi va ichki yo'nalishlarini ana shunday integratsiyalashuvigina milliy ta'limning strategik hujjatlarida belgilangan maqsadlarga erishishni ta'minlaydi. Zamonaviy o‘qituvchining mazmuni va faoliyatini o‘rganish bilan bog‘liq holda uning “repertuar” rolini kengaytirish masalasi e’tiborga loyiqdir. O'qituvchining mehnat xatti-harakati modeli kasbiy faoliyatning motivatsion, maqsadli va bajaruvchi bloklarini o'z ichiga oladi. O'qituvchining kasbiy faoliyatining ijro bloki tartibga solish va mehnat ko'nikmalari bilan bir qatorda o'qituvchining o'quv jarayonining barcha sub'ektlari bilan o'zaro munosabatini ta'minlaydigan kasbiy rollarni o'z ichiga oladi. Bularga tahlilchi, g‘oya ishlab chiqaruvchisi, resurslarni o‘rganuvchi, motivator, harakatlarni muvofiqlashtiruvchi, amalga oshiruvchi, yakunlovchi, kommunikator va boshqalar rollari kiradi. . So'nggi yillardagi dissertatsiya materiallari asosida va zamonaviy o'quv amaliyoti tendentsiyalarini hisobga olgan holda, ushbu ro'yxatni osongina repetitor, fasilitator, rahbar, maslahatchi va boshqalar rollari bilan to'ldirish mumkin. bizning fikrimizcha, zamonaviy pedagogik faoliyatning kuchayishi va energiya iste'molining sezilarli darajada oshishi sabablaridan biridir. Ta’kidlash joizki, yangi ta’lim standartlarini joriy etish sharoitida o‘qituvchi faoliyatining intensivligi keskin oshdi. Kasbiy faoliyat turlari, kasbiy majburiyatlari va rollari, shuningdek, o'qituvchiga qo'yiladigan malaka talablari ta'limni rivojlantirish va takomillashtirishni belgilovchi strategik hujjatlar bilan muvofiqlashtirilgan bo'lishi va pedagogik faoliyatning asoslarini belgilovchi normativ hujjatlarda aniq belgilanishi kerak. Har qanday shaxs, kasbiy faoliyatining xususiyatidan qat'i nazar, o'zida nafaqat umume'tirof etilgan insoniy axloq normalari asosida boshqa odamlar bilan muloqot qilish, balki bu jarayonni yangi mazmun bilan boyitish imkonini beradigan shaxsiy fazilatlarni rivojlantirishga intilishi kerak. . Shu bilan birga, har bir kasb xodimning u yoki bu faoliyatni muvaffaqiyatli amalga oshirishga imkon beradigan shaxsiy fazilatlariga o'ziga xos talablarni qo'yadi va ma'lum fazilatlarning yo'qligi yoki etarli darajada yuqori darajada shakllanmasligi mehnat samaradorligini keskin pasaytiradi. Keling, bunday misolni ko'rib chiqaylik. Har bir inson uchun ochiqlik, muloqot zarur shaxsiy xususiyatdir. Shu bilan birga, taxmin qilish mumkinki, (ba'zi shartlar bilan bo'lsa ham), g'amgin, jim, muloqot qilmaydigan odam bo'lsa ham, masalan, haydovchi, professional ovchi, cho'pon va boshqalarning funktsiyalarini yaxshi bajara oladi. . O'qituvchini beg'araz, o'ziga qaram deb tasavvur qilish juda qiyin. Pedagogik ishning o'ziga xosligi o'qituvchiga, o'qituvchi shaxsiga bir qator talablarni qo'yadi, ular pedagogika fanida kasbiy ahamiyatga ega shaxsiy fazilatlar (PZLK) sifatida belgilanadi.
O'qituvchining shaxsiyati oddiy xususiyatlar va xususiyatlar to'plami emas, balki yaxlit dinamik ta'limdir. O'qituvchi shaxsining kasbiy ahamiyatli xususiyatlarining tarkibi juda keng, ammo men o'qituvchi shaxsining quyidagi asosiy kasbiy fazilatlarini ajratib ko'rsatishni istardim:

1) aqliy;

2) didaktik (fan materialini materialga qayta ishlash qobiliyati va qobiliyati Mavzu talabalar uchun mavjud; o‘qitishning samarali usullari tizimini qo‘llash va rivojlantirish; ta'minlash fikr-mulohaza va hokazo.);
3) pertseptiv fazilatlar (o'quvchilarning ruhiy dunyosiga kirib borish qobiliyati va qobiliyati, rivojlangan psixologik kuzatish);
4) tashkilotchilik fazilatlari;
5) kuchli irodali kasbiy fazilatlar (qiyinchiliklarni engib o'tish qobiliyati, qat'iyatlilik, chidamlilik, qat'iyatlilik, talabchanlik va boshqalar);
6) kommunikativ;
7) xushmuomalalik;
8) pedagogik tasavvur, diqqatni taqsimlash qobiliyati;
9) shaxs dinamizmi - ixtiyoriy ta'sir qilish va mantiqiy ishontirish qobiliyati;
10) hissiy barqarorlik (o'zini nazorat qilish qobiliyati);
11) optimistik prognozlash;
12) ijodkorlik.
Yuqorida keltirilgan kasbiy ahamiyatli xususiyatlar o'qituvchining ideal qiyofasini ifodalaydi.
Bu xususiyatlarning barchasi tug'ma emas. Ularga tizimli va mashaqqatli mehnat, o'qituvchining o'z ustidagi ulkan mehnati erishadi. O‘qituvchi va murabbiylar ko‘p, lekin ular orasida o‘z vazifalarini a’lo darajada bajarayotgan iqtidorli va iste’dodlilar kamligi bejiz emas. Inson faoliyatining boshqa ko'plab sohalariga qaraganda o'qituvchilik kasbida bunday odamlar kamroq bo'lishi mumkin.