Zamonaviy operatsion kuchaytirgichlar

---

Zamonaviy operatsion 
kuchaytirgichlar 
62-20 guruh 
Rustamov Sardorbek 

---

 
 
Reja: 
 
 
1. Umumiy malumotlar. 
2. OK larning rivojlanish bosqichlari.

---

 
Umumiy ma’lumotlar 

Operatsion kuchaytirgich (OK) deb, analog signallar ustidan turli amallarni 
bajarishga 
mo’ljallangan
，
differensial kuchaytirish prinsipiga asoslangan, 
kuchlanish 
bo‘yicha katta kuchaytirish koeffitsientiga ega bo‘lgan (K
U
= 10
4
+10
6
) 
integral 
o‘zgarmas tok kuchaytirgichiga aytiladi. Bunday amallarga qo‘shish, 
ayirish, ko'paytirish, 
bo‘lish, integrallash, differensiallash, masshtablash kabi 
matematik amallar kiradi. Hozirgi kunda OKlar analog va raqamli qurilmalarda 
kuchaytirish, cheklash, ko'paytirish, chastotani filtrlash, generatsiyalash, 
signallami barqarorlashda 
qo‘llanilib kelmoqda. Buning uchun OKlarga musbat 
va manfiy teskari aloqa (TA) zanjirlari kiritiladi. TA zanjirlari yordamida OKlar 
yuqorida qayd etilgan amallarni (operatsiyalarni) bajaradilar. Qurilmalarning 
nomi ham shundan kelib chiqadi. 

---

OKning elektr sxemalarda keltiriladigan shartli belgisi 1, a-rasmda 
ko‘rsatilgan 
bo'lib, uning tarkibidagi ulanish elektrodlari, umumiy shina va tashqi tahrirlovchi 
elementlar 
ko‘rsatilmaydi. OKlarning standart grafik belgilanishi 1, b-rasmda 
ko‘rsatilgan. Sxemada kuchlanish manbayiga ulanish elektrodlaridan tashqari, 
kuchaytirgichning talab etilgan logarifmik AChX ko'rinishini shakllantiruvchi 
chastotani korreksiyalovchi elektrodlar ham ko'rsatilgan. 

a) b) 
 
 
 
 
 
 
1-rasm. OKning shartli (a) va standart grafik (b) belgilanishi. 

---

OK ikkita kirishga ega: inverslaydigan (aylana yoki ishora bilan belgilangan) 
va inverslamaydigan. Agar signal OKning inverslaydigan kirishiga berilsa, u 
holda chiqishdagi signal 1800 ga siljigan, ya'ni inverslangan 
bo‘ladi. Agar 
signal OKning inverslamaydigan kirishga berilsa, u holda chiqishdagi signal 
kirish signali bilan bir xil fazada 
bo‘ladi. 
OKda ikki qutbli (
±
3 V... 
土
20 V) kuchlanish manbayi 
qo‘llaniladi. Bu 
manbalarning ikkinchi qutblari, odatda, kirish va chiqish signallari uchun 
umumiy shina 
bo‘lib hisoblanadi va ko‘p hollarda OKga ulanmaydi. 
OKlar 
o‘z xususiyatlariga ko‘ra ideal kuchaytirgichlarga yaqin. Ideal 
kuchaytirgich. cheksiz katta kuchaytirish koeffitsientiga; cheksiz katta kirish 
qarshiligi; nolga teng 
bo‘lgan chiqish qarshiligiga; inverslaydigan va 
inverslamaydigan kirishlarga, bir xil signal berilganda nolga teng bo'lgan 
chiqish kuchlanishiga, cheksiz katta keng 
o‘tkazish polosasiga ega. 

---

 
 
 
OKlar rivojlanishning uch bosqichidan o‘tdilar.