Zamonaviy media muhitda axborotlarni filtrlash va Fact-checking texnologiyalardan foydalanish

Zamonaviy media muhitda axborotlarni filtrlash va Fact-checking texnologiyalardan foydalanish

Bugungi darsda…

Faktcheking tushunchasi
Axborotni tekshirish algoritmi
Vizual axborotlarni tekshirishning o‘ziga xosliklari
Axboriy tartibsizliklar va axborotlarni filtrlash

Ushbu jarayonda ular dahshatli miqdordagi nomaqbul yoki yolg‘on axborot bilan to‘qnashadi.

Bir kunda dunyo bo‘ylab inson…

2.5 kvintillion bit ma’lumot ishlab chiqaradi
har biri 30 million ta kitobga ega 250 000 kutubxona
=

FAKTCHEKING – faktlarni tekshirish harakati

Axborot manbalari bilan ishlash
Axborot manbalarini farqlay olish. Axborotlarni qayta tekshira olish.
Ishonchli manbalar ro‘yxatini shakllantirish.
Tanqidiy fikrlash
Faktcheking instrumentlar
Turli formatdagi
axborotlarni tekshirish uchun zaruriy instrumentlardan foydalana olish
Faktchek uchun zaruriy ko‘nikmalar
qabul qilinayotgan yoki mavjud axborotlar, qarashlar, farazlarga tanqidiy va tahliliy yondashish. Mantiqiy analiz qilib ko‘rish. Subyektiv va xolis axborotlarni ajratish. Fakt va fikrlarni ajratish.

Fikr va Fakt

Fakt
Fikr
Xolislik
Subyektivlik

Axborot manbalari

Rasmiy
Mansabdor shaxslar, tashkilotning matbuot xizmatlari bayonotlari, vakillarining bayonotlari, qonunlar, statistika, arxivlar, tadqiqotlar
Norasmiy
Guvohlar, jabrlanuvchilar, insayderlar, sobiq xodimlar, xatlar, kundaliklar, shaxsiy arxivlar, tasdiq xatlari

Faktlarni tekshirish algoritmi

Tugal o‘qish
Yangilikni oxirigacha o‘qish, faqat sarlavhasini o‘qib, xulosa chiqarmaslik
Axborot manbasini topish
Birlamchi axborot manbasini topish
Mantiqiy yoki kognitiv buzilishlar
Matnni umumiy tahlil qilish, undagi mantiqiy izchillikka e’tibor berish
Skeptisizm
Barcha detallarni shubha ostiga olish, skeptik yondashish.
Stilistikaga diqqat qilish
Matn stilistikasiga diqqatli bo‘lish. "Shok! Shok! Shok!", "Buni darhol o‘qing!".... Jiddiy xabarlar bunday boshlanmaydi.
Axborot manbasini baholash
Axborot manbasining ishonarlilik darajasini baholash
Vizual kontentlarni alohida tahlil qilish
Vizual kontentlarni alohida instrumentlardan foydalanib tahlil qilish

Vizual kontent

Ishontirish vositasi
Аuditoriyani ishontirish uchun eng samarali vosita fotosuratlar yoki video hisoblanadi
Manipulyativ ta’sir
Auditoriyada hissiyot uyg‘otish va ta’sir qilish doirasi keng
Tekshirish alohida bilim
Fotofeyklarni tekshirish oson bo‘lmasa ham, ularni tekshirishning imkoni bor

E’tiboringiz uchun rahmat!