Zamonaviy kon muhandisi quyidagilarni bilishi kerak

1.4 Tajriba natijalarini ishlash, hisobot tuzish

Tog‘ jinslarining namunalarini o'rganish natijalari ularning tuzilishining asosiy parametrlarini aniqlashda, talaba laboratoriya ishi bo'yicha hisobotda matn tavsifi, barcha o'lchangan ko'rsatkichlarning raqamli qiymatlari va ular asosida amalga oshirilgan hisob-kitoblar shaklida joylashtiradi.

Hisobot oxirida talaba ish davomida olingan natijalar, yangi bilim va ko'nikmalar haqida qisqacha xulosalar qiladi.


Nazorat savollari?

1. 
   Mineral deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Tog‘ jinsi nima?
   
3. 
   Foydali qazilmalar haqida nima bilasiz?
   

2-Tajriba ishi
Namunalarni o'lchash orqali tog' jinslarining hajmiy og‘irligini aniqlash.
Ishning maqsadi: namunalarning o'lchamlarini o'lchash yo'li bilan tog' jinslarining hajmiy og‘irligini aniqlash.
Tog' jinslari namunalarining chiziqli o'lchamlarini to'g'ridan-to'g'ri o'lchash yo'li bilan massa massasini aniqlash magmatik, metamorfik va cho'kindi jinslar uchun qo'llaniladi, bu ulardan to'g'ri geometrik shakldagi namunalarni olish imkonini beradi.
2.1. Kerakli asbob uskunalar
1) Laboratorik tarozi.
2) Chizg‘ich.
3) Shtangensirkul.
4) Natijalarni yozish uchun jurnal.
5) Yozish asboblari.


2.2. Tog' jinslari namunalarini sinovga tayyorlash
1) Olmosli diskli kesish stanogida to'rtburchaklar parallelepiped yoki silindr shaklida silliq yuzalarga yaxshi ishlov berilgan muntazam geometrik shakldagi 0,2-1,5 kg og'irlikdagi tog‘ jinsi namunalar qo'llaniladi. Bunday holda, namunalar doimiy og'irlikda quritilishi kerak.
2) Tadqiqot o‘tkazish uchun talabaga 6-8 ta metal plastinaga joylashtirilgan turli xil tog‘ jinslari namunalaridan beriladi.


2.3. Ishni bajarish tartibi
1. Tajriba o’tkazilayotgan har bir namunani raqamlab chiqish.
2) Jinsning nomini va har bir namunaning shaklini aniqlang. Ularning qiymatlarini 2.1-jadvalning tegishli qatorlariga yozing, ularning raqamlari 3 va 4-sonli laboratoriya ishlarida zichlik xususiyatlarini aniqlashning barcha usullarida o'rganilgan bir xil jinslar uchun bir xil bo'lishi kerak.
3) Har bir jins namunasini diqqat bilan tekshiring; tashqi ko'rinishi bo'yicha ish jurnalida, so'ngra laboratoriya ishi bo'yicha hisobotda uning tuzilishining xususiyatlarini aniqlang va tavsiflang:
- rangi, struktura, teksturasi;
- namunaning mineralogik tarkibi - namunadagi monomineral yoki polimineral jinsligi;
- tog' jinslariga kelib chiqishi bo'yicha qaysi guruhga kirish mumkinligi (magmatik, metamorfik, cho'kindi).
4) Har bir namunaning umumiy ko'rinishining eskizlarini (yoki fotosuratlarini) chizish. Laboratoriya ishi hisobotida namunalarning diagrammalarida ularning asosiy o'lchamlari yoki o'rtacha diametri ko'rsatish kerak.
5) Laboratoriya tarozilarida + 20 °C (± 2°) haroratda to'g'ri shakldagi har bir tog‘ jinsi namunasining m_п massasini aniqlash. 0.01 gr aniqlikdagi tarozida tortish.
6) To'g'ri silindrsimon shakldagi har bir namunaning o'lchamlarini aniqlang (2.1-rasm). Namunalarni 1 mm aniqlik bilan o'lchash kerak.
7) Silindrsimon namunaning d_ц diametrini aniqlash uchun (2.1-rasm) silindrning har bir parallel tekisligida ikkita o'zaro perpendikulyar diametri o'lchanadi. Namuna diametrining qiymati 0,1 mm aniqlik bilan to'rt o'lchovning arifmetik o'rtacha qiymati sifatida hisoblanadi.
Silindr shaklidagi namunaning balandligi h_ц (rasmga qarang. 2.1) silindrni uzunlamasına o'qi bo'ylab kesib o'tgan ikkita o'zaro perpendikulyar tekislikda joylashgan to'rtta silindrli o'lchovlarning arifmetik o'rtacha qiymati sifatida hisoblanadi.

d_ц – slindir diametri;
h_ц – slindir balandligi