Zamonaviy iqtisodiy


Likvidlik ustunligi, pul massasi va foiz stavkasi



Download 0,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/88
Sana29.12.2021
Hajmi0,68 Mb.
#74902
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   88
Bog'liq
Zamonaviy iqtisodiy talimotlar a3c88

 
6. Likvidlik ustunligi, pul massasi va foiz stavkasi 
nazariyalari 
 
Odamlar o’zida naqd pul bo’lishini xohlashi tushunchasini J.M. 
Keyns  “likvidlik ustunligi” deb atagan. Agar yangi klassik-larda pul 
zaxirasini jamg’arish noratsional hisoblansa, J.M. Keyns bo’yicha esa, 
bunday jamg’arma bo’lajak xo’jalik vaziyatini prognozlashtirib 
bo’lmasligi, xo’jalik xatari mavjudligining muqarrar natijasidir. O’z 
ishlarining yurishmay qolishidan xavo-tirlanish, kelajakka ishonmaslik 
kishilarni naqd pul saqlashga undaydi. Bundan tashqari, yuqori likvidlik 
moliyaviy aktivlar moliya bozoridagi «o’yinda» muayyan ustunlik 
berishi mumkin: qimmatli qog’ozlarning kursi pasayganda ularni tezda 
sotib olish uchun naqd pullar asqotadi.  
Kishilarning o’z uylarida naqd pul zaxiralarini ushlab turishi, 
J.M.Keyns bo’yicha, quyidagi sabablarga  bog’liq:  
– xarid qilish zarurligi (transaktsion motiv); 
– kutilmagan vaziyat uchun (ehtiyot shartdan); 
– chayqovchilik sababi (motivi). 
Birinchi ikkita sababni pulning miqdoriy nazariyasining Kembrij 
varianti tarafdorlari ko’rsatib o’tgan. J.M. Keyns bo’yicha birinchi ikkita 
sababdan boshqa, chayqovchilik motivi ham naqd pulga bo’lgan talabni 
kuchaytiradi. Odamlar qimmatli qog’oz-larni sotib olish uchun ularning 
kursi pasayishini kutadi. Bun-day vaziyat odamlarni o’z qo’llarida ancha 
likvidli mablag’ – naqd pullarni ushlab turishga undaydi. 
Foiz stavkasi past bo’lganda qimmatli qog’ozlar kursi yuqori 
bo’ladi. Foiz stavkasi ko’tarilishi bilan obligatsiyalar kursi pasaydi. 
Demak, chayqovchilik funktsiyasi likvidligi foiz me’yori-ga bog’liq. 
Foiz me’yori qancha past bo’lsa, chayqovchilik motivi bo’yicha naqd 
mablag’larga talab shuncha yuqori bo’ladi. Foiz me’yori qancha yuqori 
bo’lsa, naqd pulga talab shuncha past bo’ladi (yuqorida ko’rsatilgan 
sababga ko’ra).  
 
Shunday qilib, pulga bo’lgan yalpi talab ikki qismdan tashkil 
topadi: a) oldi-sotdi (sdelka) uchun talab (milliy daromad dara-jasidan 
kelib chiqadigan funktsiya), b) chayqovchilik uchun talab (foiz stavkasi 
funktsiyasi): 
Dm  =  f (Y,R) 
 
29


Ehtiyotkorlik ham likvidlik ustunligini keltirib chiqaruv-chi 
sabablardan biri hisoblanadi. Qimmatli qog’ozlar – jamg’arma 
to’plashning xatarli shaklidir. Shuning uchun odamlarga aktivlari 
bexatar hisoblangan naqd ko’rinishdagi o’ziga xos sug’urta fondi zarur. 
Pul massasi va foiz stavkasi. Keynscha modelda baholar 
o’zgaruvchan emas. Shuning uchun pul massasining ko’payishi ishlab 
chiqarish darajasiga baholarning o’sishi orqali emas, balki foiz stavkasi 
orqali ta’sir ko’rsatadi. Agar yangi klassiklar pul massasi makroiqtisodiy 
jarayonlarga faqat «to’g’ri» ta’sir ko’rsatish mexanizmini, Viksell - ham 
«to’g’ri» ham «egri» mexa-nizmlarini tadqiqot qilgan bo’lsalar, 
J.M.Keyns esa e’tiborni faqat «egri» mexanizmga qaratdi. 
Foiz stavkasi ikkita sababga ko’ra o’zgarishi mumkin: yo o’z 
aktivlarining bir qismini pul shaklida ushlab turgan kishilar-ning 
psixologik kayfiyatidagi o’zgarishlar oqibatida (pulga bo’lgan talab egri 
chizig’ining siljishi), yoki pul massasining o’zgarishi natijasida (pul 
taklifi egri chizig’ining siljishi). Agar foiz stavkasi R
1
 darajada 
o’rnatilgan bo’lsa (3-rasmga qarang), unda uning R
2
 darajaga pasayishi 
faqat pulga bo’lgan talab egri chizig’i chapga (D
2
) siljigandagina yoki 
pul taklifi egri chizig’ining o’ngga (S
2
) siljishi natijasida sodir bo’ladi. 

Download 0,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish