Zamonaviy iqtisodiy

6 - mavzu. Iqtisodiy o’sish nazariyalari va modellari 
 
R E J A: 
 
1. Iqtisodiy o’sishning Xarrod – Domar modeli. 
2. Kobb – Duglasning ikki omilli modeli. 
3. E.Denison: iqtisodiy o’sish “arifmetikasi”. 
4. Rivojlanayotgan mamlakatlar uchun iqtisodiy o’sish modeli.  
 
1. Iqtisodiy o’sishning Xarrod – Domar modeli 
 
XX asr, 50- yillarning ikkinchi yarmiga kelib iqtisodiy o’sish 
muammosiga bo’lgan qiziqish kuchaydi va unga bag’ishlangan bir qator 
iqtisodchilarning (R.Xarrod, E.Domar, J.Robinson, R.Solou va b.) 
asarlari vujudga kela boshladi. Bunga xo’jalik dinamikasini ko’pincha 
inkor etuvchi eski klassik nazariyaning hozirgi zamon iqtisodiy 
rivojlanishning real talablariga javob bera olmasligi sabab bo’ldi. Hozir 
yuqori iqtisodiy o’sish sur’ati rivojlangan mamlakatlar uchun oddiy bir 
hol hisoblanadi. 
Iqtisodiy o’sishga bo’lgan keynschilik yondashuvi taxminan XX 
asrning 70-  yillarigacha etakchi o’rinni egallab keldi. Ammo 1974-1975 
yillardagi krizis talabni rag’batlantirishga asoslangan keynschilik 
yondashuvni qayta ko’rib chiqishga majbur etdi. Endi iqtisodchilar 
keynschilik qoidalarni oydinlashtirish, konkret-lashtirish bilan 
shug’ullanishga, iqtisodiy o’sishning yangi model-larini ishlab chiqishga 
kirishdilar. 
Tadqiqotchilar iqtisodiy o’sish omillari o’rtasidagi nisbat-larning 
optimalligini aniqlashni, yuqori o’sish sur’atini va bar-qaror 
rivojlanishni ta’minlovchi shart-sharoitlarni aniqlashni o’z oldilariga 
vazifa qilib qo’ydilar.  
Iqtisodiy o’sish sur’atini aniqlashning oddiy modellari-dan biri 
ingliz iqtisodchisi R.F. Xarrod (1900-1978) va ame-rikali iqtisodchi