Zamonaviy iqtisodiy

g) «Industrial jamiyatdan keyingi jamiyat» 
 
 
XX asr 60-yillarning oxiriga kelib aholi turmush daraja-sining 
o’sishi, xizmat ko’rsatish sohasining va iqtisodiyotda axborot 
sektorining roli kuchayib borishi bilan jahon iqtisodiy adabiyotlarida 
«Industrial jamiyatdan keyingi jamiyat» kontsep-tsiyasi keng tarqala 
boshladi. 
 
Amerika sotsiologi Deniel Bell (1919) hozirgi zamon ijti-moiy 
tizimini asosiy xarakatlantiruvchi va qayta tashkil etuvchi kuch fan-
texnika inqilobi deb hisoblaydi. Fan-texnika inqilobi ta’sirida iqtisodiy 
jarayonlarda, mulkchilik munosabatlarida, hokimiyatning tuzilishida, 
madaniyat, ma’naviyat va mafkura soha-sida juda katta o’zgarishlar 
amalga oshiriladi. «Industrial jamiyatdan keyingi jamiyat» tizimining 
o’ziga xosligi shundan iboratki, u, eng avvalo – xizmat ko’rsatish 
jamiyati bo’lib, aholi-ning ko’pchiligi shu sohada ish bilan band bo’ladi. 
 
52

---

Bu jamiyat yana shu bilan ifodalanadiki, iqtisodiyot «uyg’unlashgan 
xarakter» kasb etadi, uning rivojlanish sur’ati oshadi, umumiy farovon-
lik, aholi jon boshiga to’g’ri keladigan daromadlarning yuksak darajasi 
ta’minlandi, axborot hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. 
 
Axborot umumxalq boyligi hisoblanadi, uni monopol-lashtirish 
juda qiyin. Agar industrial jamiyatning asosiy muam-mosi sanoat 
korporatsiyalarining ishini tashkil qilish hisob-lansa, unda industrial 
jamiyatdan keyingi jamiyatning asosiy xo’jalik muammosi “axborot 
iqtisodiyoti” uchun mahsulot yaratuvchi – universitetlar va ilmiy-
tadqiqot markazlari faoliyatini tashkil qilish hisoblanadi. Insonning 
jamiyatdagi o’rni, mavqei va nufuzi endi uning mulkiy boyligidan ko’ra, 
uning malakasi va bilim darajasiga ko’proq bog’liq bo’ladi. 
 
Haqiqatan ham jamiyatda xizmat ko’rsatish va axborot soha-sining 
yuksak darajada rivojlanishi bunday jamiyatda sifat o’zgarishlar yuz 
berganligidan dalolat beradi.