Zamonaviy informatika va axborot texnologiyalarining asosiy tushunchalari 1-ma’ruza Mavzu



Download 0,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/33
Sana30.08.2021
Hajmi0,49 Mb.
#159812
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33
Bog'liq
1-mavzuga javob

Sanoq  sistemalari.  Sanoq  sistemasilari  deganda  sonlarni  yozish  va  tanlash 

qoidalarining  majmuasi  tushuniladi.  Sonoq  sistemalari  ikki  turga  bo’linadi: 




pozision va pozision bo’lmagan.Pozision bo’lmagan sanoq sistemada son yozuvida 

ishlatiladigan  raqam  yozuvda  egallagan  joyidan  qat’iy  nazar  bir  xil  qiymatni 

bildiradi.  Rim  sanoq  sistemasi  bunga  misol  bo’ladi:  I-bir,  V-besh,  X-o’n,  L-ellik, 

S-yuz,  D-besh  yuz,  M-ming  bildiradi.  Masalan  267  quyidagicha  yoziladi

CCLXVII 

Pazision  sistemada  sonni  ifodalash  uchun  ma’lum  miqdordagi  raqamlar 

ishlatiladi.  Bu  raqamlar  sistemaning  elementlarini,  ularning  soni  esa  sistemaning 

asosini  tashkil  qiladi.  Har  bir  raqam  ma’lum  bir  son  qiymatini  beradi.  Pozision 

sistemada sistema elementlarining ketma ketligi ko’rinishida ifodalanadi.  

Sanoq sistemasida raqamlar soni uning asosi deb yuritiladi.  

Kundalik  hayotimizda  ishlatiladigan  sonlar  o’nlik  sanoq  sistemasida 

ifodalanadi.  Bu  sistemasning  asosi  R=10  bo’lib,  son  yozuvida  10  ta 

{0,1,2,3,4,5,6,7,8,9}  raqam  ishlatiladi.  Bu  sistemada  har  qanday  son  o’nta 

0,1,2,3,4,5,6,7,8,9  raqamlar  orqali  ifoda qilinadi. (o’nlik sanoq  sistemasi qadimda 

insonlarning hisoblash ishlarida ikki qo’lning 10 ta barmog’idan foydalanish orqali 

kelib chiqqan). Bundan tashqari boshqa sanoq sistemalari ham mavjud bo’lgan. 



Masalan.  Beshlik-  asosi  5ga  teng,  ya’ni  qo’lning    5  barmog’i,  rim  sanoq 

sistemasi:  XXI  asr,  Qadimgi  Vavilonda  kishilar  asosi  60ga  teng  bo’lgan  60lik 

sanoq  sistemasidan  foylanishgan.  Bu  sistema  hozirgi    vaqtda  ham  burchak  yoki 

vaqtni o’lchash uchun ishlatiladi. Masalan. 1 soat 60 minut, 1 minut 60 sekund. 

Yil  hisoblarini  hisoblashda  12  lik  sanoq  sistemasidan  foydalanamiz.  Bir 

yilda  12  oy.  Angliyada  kun    vaqtini  yozish  ish  sistemasi  olib  boriladi.  Yarim 

kungacha 12 soat va yarim kundan keyin 12 soat. 

EHMda  sonlarni  yozish  uchun  ikkilik  sanoq  sistemasi  ishlatiladi.  Bu 

sistemada  bor  yo’g’i  ikkita:  0  va  1  raqamlari  bo’lib,  uning  asosi  2  ga  teng. 

Kompyuterda  elektr  signallarini  0-signal  yo’q  va  1-  signal  bor  ko’rinishida 

ifodalash mumkin bo’lganligi uchun, ikkilik sanoq sistemasi ishlatiladi. 

Har qanday son raqamlar ketma-ketligi ko’rinishida yoziladi: 




Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish